In het Nederlandse schadevergoedingsrecht geldt het uitgangspunt: eenieder draagt zijn eigen schade. In sommige gevallen is simpelweg niemand aansprakelijk te stellen. Denk bijvoorbeeld aan schade als gevolg van hagelbuien. Is uw schade wel door iemand veroorzaakt? Dan komt het mogelijk tot vergoeding van de schade pas wanneer er een grondslag bestaat om diegene aansprakelijk te stellen. In het Nederlandse recht zijn tweetal grondslagen te onderscheiden: contractuele en wettelijke aansprakelijkheid.
Contractuele aansprakelijkheid
Gaan partijen een overeenkomst aan? Dan is het niet alleen de bedoeling, maar ook een verplichting dat de daarin gemaakte afspraken door beide partijen worden nagekomen. Wanneer een partij haar verplichtingen uit het contract niet nakomt, is er sprake van een tekortkoming. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarbij de leverancier de goederen niet, te laat dan wel in slechte staat levert.
Echter, enkel tekortkoming geeft nog geen recht op schadevergoeding. Daartoe is voorts toerekenbaarheid vereist. Toerekenbaarheid is geregeld in artikel 6:75 BW. Daarin is bepaald dat een tekortkoming niet aan de wederpartij kan worden toegerekend indien het niet te wijten is aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling dan wel in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt. Zo ook in gevallen van overmacht.
Is er sprake van een tekortkoming en is deze ook toerekenbaar? Dan kan de schade als gevolg daarvan nog niet direct bij de wederpartij worden geclaimd. Doorgaans dient namelijk eerst nog een ingebrekestelling te worden gestuurd teneinde de wederpartij de gelegenheid te geven om zijn verplichtingen alsnog en binnen een redelijke termijn na te komen. Blijft de nakoming door de wederpartij nog steeds uit, dan is er sprake van verzuim en kan voorts schadevergoeding worden gevorderd.
Daarnaast is aansprakelijkheid van de wederpartij, gelet op het beginsel van contractsvrijheid, niet vanzelfsprekend. Immers, in Nederland hebben partijen namelijk grote contractsvrijheid. Dat wil zeggen dat het de contractspartijen eveneens vrijstaat om een bepaalde tekortkoming dan wel toerekenbaarheid uit te sluiten. Doorgaans gebeurt dit in de overeenkomst zelf of in de daarop van toepassing verklaarde algemene voorwaarden door middel van een exoneratiebeding. Een dergelijk beding moet wel aan bepaalde voorwaarden voldoen, alvorens een partij zich daarop ter afwering van aansprakelijkheid kan beroepen. Wanneer een dergelijk beding in de contractuele verhouding aanwezig is en aan de voorwaarden voldoet, geldt het uitgangspunt.
Wettelijke aansprakelijkheid
Een van de meest bekende en voorkomende vormen van wettelijke aansprakelijkheid is de onrechtmatige daad. Daarbij gaat het om een handelen of nalaten van iemand dat onrechtmatig schade bij een ander veroorzaakt. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat uw bezoek al dan niet per ongeluk uw kostbare vaas omstoot of uw dure fotocamera kapot laat vallen. In dat geval bepaalt artikel 6:162 BW dat de gedupeerde van een dergelijk handelen dan wel nalaten recht heeft op schadevergoeding indien aan bepaalde voorwaarde wordt voldaan.
Zo dient het gedraag oftewel de daad van een ander allereerst als onrechtmatig te kunnen worden bestempeld. Dat is het geval indien de daad een inbreuk op een bepaalde recht omvat of een doen of nalaten in strijd met wettelijke plicht of maatschappelijke betamelijkheid, oftewel de ongeschreven normen, betreft. Voorts dient de daad aan de ‘dader’ te worden toegerekend. Dit is mogelijk indien zij te wijten is aan zijn schuld of een oorzaak die krachtens de wet of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt. Opzet is in het kader van toerekenbaarheid niet vereist. Zeer lichte schuld kan al voldoende zijn.
Echter, toerekenbare overtreding van een norm leidt niet steeds tot aansprakelijkheid jegens eenieder die hierdoor schade lijdt. Aansprakelijkheid kan namelijk nog worden ingeperkt door de relativiteitsvereiste. Dit vereiste bepaalt dat geen verplichting tot schadevergoeding bestaat, wanneer de geschonden norm niet strekt tot bescherming tegen de schade zoals de benadeelde die heeft geleden. Belangrijk is dus dat de ‘dader’ door schending van die norm onrechtmatig heeft gehandeld ‘jegens’ de benadeelde.
Soorten schade die voor vergoeding in aanmerking komen
Wanneer aan de vereisten van contractuele dan wel wettelijke aansprakelijkheid wordt voldaan, dan kan er schadevergoeding worden gevorderd. De schade dat in Nederland voor vergoeding in aanmerking komt, omvat vervolgens vermogensschade en ander nadeel. Waar vermogensschade overeenkomstig artikel 6:96 BW het geleden verlies of de gederfde winst betreft, gaat het bij ander nadeel volgens artikel 6:101 BW om immaterieel leed. Vermogensschade komt in beginsel steeds en geheel voor vergoeding in aanmerking, ander nadeel slechts voor zover de wet dat met zoveel woorden bepaalt.
Volledige vergoeding van werkelijk geleden schade
Indien het tot schadevergoeding komt, geldt voorts het uitgangspunt van volledige vergoeding van de werkelijk geleden schade.
Dit uitgangspunt houdt in dat de benadeelde van een schadeveroorzakende gebeurtenis ook niet meer dan zijn volledige schade vergoed krijgt. Artikel 6:100 BW bepaalt namelijk dat indien eenzelfde gebeurtenis voor de benadeelde naast schade tevens voordeel heeft opgeleverd, dit voordeel, voor zover dit redelijk is, bij de vaststelling van de te vergoeden schade in rekening moet worden gebracht. Een voordeel kan worden omschreven als een verbetering van de (vermogens)positie van de benadeelde als gevolg van de schadeveroorzakende gebeurtenis.
Bovendien zal de schade niet altijd volledig worden vergoed. Verwijtbaar gedrag van de benadeelde zelf of omstandigheden in de risicosfeer van de benadeelde spelen daarbij een belangrijke rol. De vraag die dan moet worden gesteld is het volgende: had de benadeelde, ten aanzien van intreden of omvang van de schade, anders moeten handelen dan dat hij gedaan heeft? In sommige gevallen kan de benadeelde namelijk gehouden zijn om de schade te beperken. Denk daarbij aan de situatie van aanwezig hebben van een brandblusser voordat de schadeveroorzakende gebeurtenis zoals brand, plaatsvond. Is er eigen schuld aan de zijde van de benadeelde aanwezig? Dan leidt de eigen schuld in beginsel tot vermindering van de schadevergoedingsplicht van de schadeveroorzaker en dient de schade tussen de schadeveroorzaker en de gedupeerde te worden verdeeld. Met andere woorden: een (groot) deel van de schade blijft voor eigen rekening van de benadeelde. Tenzij de benadeelde ervoor verzekerd is.
Verzekeren tegen schade
Gelet op het voorgaande kan het verstandig zijn om zich te verzekeren om te voorkomen dat u als benadeelde of als schadeveroorzaker uiteindelijk blijft zitten met de schade. Immers, schade en het claimen daarvan is een lastig leerstuk. Bovendien kunt u tegenwoordig bij verzekeringsmaatschappijen gemakkelijk diverse verzekeringen afsluiten zoals een aansprakelijkheidsverzekering, inboedel- of autoverzekering.
Heeft u te maken met schade en wilt u dat de verzekering uw schade vergoedt? Dan dient u de schade zelf, doorgaans binnen een maand, bij uw verzekeraar te melden. Het is aan te raden om daarvoor zo veel mogelijk bewijs te verzamelen. Welk bewijs u nodig heeft, hangt af van de soort schade en de afspraken die u met uw verzekeraar heeft gemaakt. Na uw melding zal de verzekeraar aangegeven of en welke schade wordt vergoed.
Let wel dat indien de schade door uw verzekering is vergoed, u deze schade niet meer van de schadeveroorzaker kunt eisen. Dit is anders wat betreft de schade die niet door uw verzekeraar wordt gedekt. En ook de premieverhoging als gevolg van het claimen van de schade bij uw verzekeraar komt voor vergoeding door de schadeveroorzaker in aanmerking.
Onze diensten
Bij Law & More begrijpen we dat iedere schade ingrijpende gevolgen voor u kan hebben. Heeft u te maken met schade en wilt u weten of dan wel hoe u deze schade het beste kunt verhalen? Heeft u te maken met een schadeclaim en wenst u juridische bijstand in de procedure? Bent u benieuwd naar wat we nog meer voor u kunnen betekenen? Neem dan contact op met Law & More. Onze advocaten zijn deskundig op het gebeid van schadeclaims en staan u graag bij door middel van een persoonlijke en doelgerichte aanpak en advies!
