Schadevergoeding in een Strafprocedure

Heeft u schade geleden als gevolg van een misdrijf? Wist u dat u niet alleen in een civiele procedure, maar ook binnen een strafproces schadevergoeding kunt eisen? Het is belangrijk om uw rechten te kennen en te weten hoe u schade vergoed kunt krijgen. In Nederland biedt het Wetboek van Strafvordering (Sv) slachtoffers van misdrijven de mogelijkheid om via de strafrechter schadevergoeding te eisen. Artikel 51f van het Wetboek van Strafvordering stelt dat personen die rechtstreeks schade hebben geleden door een strafbaar feit, een vordering tot schadevergoeding kunnen indienen als benadeelde partij in de strafprocedure tegen de verdachte.

Hoe Kunt u Schadevergoeding Eisen?

1. Voegen: schadevergoeding binnen de strafzaak

Als de officier van justitie besluit om de verdachte te vervolgen voor het strafbare feit waar u het slachtoffer van bent, krijgt u de mogelijkheid om u als benadeelde partij in het strafproces te ‘voegen’. Dit houdt in dat u een schadevergoeding vordert van de verdachte binnen de strafzaak. Uw advocaat stelt deze vordering in overleg met u op, met behulp van de informatie en documenten die u aanlevert. Deze procedure is in het leven geroepen voor slachtoffers van een strafbaar feit, zodat niet een aparte procedure gestart hoeft te worden om de schade te kunnen verhalen. U mag de strafzaak bijwonen en uw vordering toelichten, maar dit is niet verplicht. Bij ernstige misdrijven hebben slachtoffers en nabestaanden ook spreekrecht om hun ervaring en gevolgen van het misdrijf te delen. Als de rechter de verdachte veroordeelt, beoordeelt hij ook uw vordering.

Voorwaarden voor schadevergoeding binnen de strafprocedure

Het indienen van een schadevergoedingsvordering binnen een strafprocedure kent specifieke voorwaarden. Hieronder leggen we deze voorwaarden uit, zodat u beter begrijpt wat er nodig is om succesvol schadevergoeding te claimen als benadeelde partij.

Ontvankelijkheid

Om ontvankelijk te zijn, moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan:

• Straf of maatregel: de verdachte moet schuldig worden bevonden en een straf of maatregel moet worden opgelegd;
• Directe schade: de schade moet rechtstreeks door het bewezen strafbare feit zijn veroorzaakt;
• Geen onevenredige belasting: de vordering mag geen onevenredige belasting voor het strafproces opleveren.

Factoren die in dit kader relevant zijn:

• Omvang van de vordering
  • De complexiteit
  • Kennis van de rechter van het civiele recht
  • Verdediging voldoende gelegenheid om de vordering te weerspreken

Inhoudelijke voorwaarden

• Duidelijk causaal verband: er moet een duidelijk causaal verband bestaan tussen het strafbare feit en de geleden schade. De schade moet direct en duidelijk het gevolg zijn van het strafbare feit;
• Sterk bewijs: er moet sterk bewijs zijn van de schuld van de dader, wat de kans vergroot dat de strafrechter de vordering toewijst. Tevens moet er bewijs zijn dat de verdachte verantwoordelijk is voor de schade;
• Bewijslast: de benadeelde partij moet voldoende bewijs leveren om de schade en het verband met het strafbare feit aan te tonen. Een goede onderbouwing van de vordering is essentieel.

Voordelen van voeging in de strafprocedure

• Eenvoudige Procedure: Het is relatief eenvoudig en sneller dan een civiele procedure;
• Geen eigen incasso: Bij toewijzing van de schade hoeft u niet zelf het geld te innen;
• Efficiëntie en snelheid: het is sneller dan een aparte civiele procedure, omdat de schadevergoeding direct in de strafzaak wordt behandeld;
• Kostenbesparing: het voegen als benadeelde partij is vaak minder kostbaar dan het starten van een aparte civiele rechtszaak;
• Sterkere bewijspositie: in de strafzaak wordt bewijs verzameld tegen de verdachte en gepresenteerd door het Openbaar Ministerie (OM). Dit bewijs kan ook dienen ter ondersteuning van uw schadevergoedingsvordering.

Nadelen van voeging in de strafprocedure

• Eenvoudige schade: Alleen eenvoudig vast te stellen schade kan worden verhaald;
• Onzekerheid: Onzekerheid over de uitkomst indien de verdachte wordt vrijgesproken

Schadevergoedingsmaatregel en Voorschotregeling

Wanneer een schadevergoeding wordt toegekend, legt de strafrechter vaak een schadevergoedingsmaatregel op. Dit betekent dat de dader een schadevergoeding moet betalen aan de Staat, die dit vervolgens doorspeelt aan het slachtoffer. Het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) int deze bedragen namens het Openbaar Ministerie bij de dader. Een veelvoorkomend probleem is echter dat de dader onvermogend kan zijn, waardoor het slachtoffer alsnog zonder vergoeding blijft zitten.

Om dit probleem deels op te lossen, keert het CJIB bij gewelds- en zedendelicten na acht maanden het resterende bedrag uit aan het slachtoffer, ongeacht of de dader betaald heeft. Deze regeling, bekend als de “voorschotregeling”, bestaat sinds 2011 en geldt alleen voor natuurlijke personen.

Bij andere misdrijven, zoals vermogensmisdrijven, geldt de voorschotregeling sinds 2016 met een maximum van €5.000. Dit systeem helpt slachtoffers sneller hun schadevergoeding te ontvangen en vermindert hun emotionele belasting en kosten.

Hoewel niet alle slachtoffers volledig profiteren, biedt deze regeling aanzienlijke voordelen boven het civielrechtelijk proces.

Soorten schade

In het strafrecht kunnen zowel materiële als immateriële schadeposten worden verhaald, mits er een direct causaal verband is met het strafbare feit en de schadeposten redelijk en noodzakelijk zijn.

1. Materiële Schade: Dit betreft alle directe financiële kosten die zijn ontstaan door het misdrijf. Voorbeelden zijn medische kosten, verlies van inkomen, reparatiekosten voor beschadigde eigendommen, en andere uitgaven die direct toe te schrijven zijn aan het strafbare feit.
2. Immateriële Schade: Dit omvat niet-financiële schade, zoals pijn, verdriet, en psychisch lijden. Voor de vergoeding van immateriële schade is er vaak sprake van een vergoeding voor “smartengeld”.

Binnen Law & More helpen we u beoordelen of uw schadeposten geschikt zijn voor een schadevergoedingsvordering in het strafrecht. Niet elke schadepost komt automatisch in aanmerking binnen een strafzaak.

Mogelijke uitspraken in het strafproces

Wanneer u een schadevergoedingsvordering indient in een strafproces, kan de rechter verschillende beslissingen nemen:

1. Toewijzing: de rechter wijst de schadevergoeding geheel of gedeeltelijk toe en legt vaak meteen een schadevergoedingsmaatregel op.
2. Niet-ontvankelijk: de rechter verklaart de schadevordering geheel of gedeeltelijk niet-ontvankelijk.
3. Afwijzing: de rechter wijst de schadevordering geheel of gedeeltelijk af.

• Civiele procedure

Als de strafrechter uw vordering niet volledig toewijst of als u ervoor kiest om de schadevergoeding via een andere weg te claimen, kunt u een civiele procedure starten. Dit is een aparte rechtszaak waarin u de verdachte aanspreekt voor de geleden schade. Een civiele procedure is vaak zinvol bij ingewikkelde schades, bij veel discussie over de oorzaak van de schade of als het OM besluit om niet te vervolgen. In dergelijke gevallen is het niet altijd mogelijk om de (gehele) schade binnen de strafprocedure vergoed te krijgen.

Voordelen civiele procedure

• U kunt de volledige schade vorderen;
• Meer ruimte om de schade te onderbouwen, bijvoorbeeld door deskundigenonderzoek.

Nadelen civiele procedure

• Kosten zijn vaak hoger;
• U moet zelf de schadevergoeding innen bij de andere partij.

• Schadefonds Geweldsmisdrijven

Slachtoffers van slachtoffers van ernstige gewelds- en zedenmisdrijven kunnen schadevergoeding aanvragen bij het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Dit fonds betaalt een forfaitaire uitkering op basis van de aard van het letsel, niet de daadwerkelijke schade. Het fonds beslist meestal binnen een half jaar en keert de uitkering direct uit. Er kan zowel een aanvraag bij het Schadefonds worden ingediend als een vordering in een strafzaak of civiele zaak. Het is belangrijk te vermelden of u al een schadevergoeding van de dader heeft ontvangen, aangezien dubbele vergoeding niet is toegestaan. Wij kunnen u ook helpen met het indienen van een aanvraag.  

Hoe Law & More u kan bijstaan met schadevergoeding in een strafprocedure

1. Beoordelen van schadeposten: Wij kunnen u bijstaan bij het beoordelen of uw schadeposten geschikt zijn voor het indienen van een schadevergoedingsvordering in het strafrecht;
2. Juridisch advies: We bieden deskundig juridisch advies over de haalbaarheid van uw vordering binnen de strafrechtelijke procedure en of het verstandiger is om een civiele procedure te starten;  
3. Voorbereiden van de vordering: We zorgen ervoor dat uw vordering goed onderbouwd is met de benodigde documentatie en bewijsstukken, waardoor de kans op een succesvolle toewijzing toeneemt. We helpen u bij het identificeren van de schade, het verzamelen van bewijsstukken, het opstellen van de vordering en het indienen van het voegingsformulier.  
4. Ondersteuning tijdens de rechtszitting: We begeleiden u tijdens de rechtszittingen en zorgen ervoor dat uw belangen optimaal worden vertegenwoordigd.

Neem Contact met Ons op

Heeft u vragen over schadevergoeding in een strafprocedure of in een civiele procedure? Aarzel dan niet om contact op te nemen met de advocaten van Law & More.