De Warmtewet en aansluitingen op het warmtenet: uw rechten en juridische ondersteuning

In Nederland neemt de energievoorziening voor huurders van bedrijfsruimtes en woonruimtes steeds vaker de vorm aan van een aansluiting op een warmtenet. Deze warmtenetten worden vaak aangelegd en beheerd door de gemeente in samenwerking met specifieke warmteleveranciers. Voor huurders betekent dit dat ze soms verplicht zijn zich aan te sluiten bij een centrale leverancier zonder keuzevrijheid, in tegenstelling tot elektriciteit of gas.  Deze verplichting kan leiden tot vragen over rechten en verplichtingen, wachttijden, kosten en de rol van toezichthouders zoals de Autoriteit Consument en Markt (ACM). In deze blog gaan we in op wat er technisch en juridisch komt kijken bij een aanvraag voor een warmte-aansluiting en welke regels huurders kunnen verwachten. Voor zowel particuliere woningen als zakelijke gebouwen kan de aansluiting op een warmtenet echter complex en tijdsintensief zijn.

Wat is een warmtenet?

Een warmtenet is een netwerk van leidingen dat warmte van een centrale bron naar woningen en bedrijven transporteert. Gemeente stimuleren warmtenetten als duurzaam alternatief voor gas, omdat ze gebruikmaken van hernieuwbare of restenergie. Het warme water of de stoom in dit netwerk verwarmt via een warmtewisselaar de ruimtes en het kraanwater. Een warmtenet kan op grotere schaal worden uitgerold in een wijk of regio.

In veel gevallen neemt de gemeente in overleg met de verhuurder en leverancier de beslissing om een warmtenet aan te leggen, waarbij huurders verplicht worden zich aan te sluiten bij de gekozen warmteleverancier. Voor consumenten en bedrijven kan dit verplicht karakter onredelijk aanvoelen, vooral als de tarieven en service minder aantrekkelijk blijken.

De rol van de Warmtewet, het Warmtebesluit en de Warmteregeling  

De Nederlandse Warmtewet regelt de rechten en plichten van zowel warmteleveranciers als consumenten en biedt hiermee belangrijke bescherming voor huurders en andere gebruikers van warmtenetten. De wet is bedoeld om consumenten te beschermen tegen onredelijke tarieven en slechte dienstverlening, en tegelijkertijd te zorgen voor transparantie en kwaliteit in de warmtemarkt. Enkele belangrijke aspecten van de Warmtewet en aanvullende regelgeving zijn:

• Tariefregulering: De Warmtewet stelt een maximumtarief vast, gekoppeld aan de gasprijs. Dit maximumtarief houdt rekening met de werkelijke kosten die consumenten zouden hebben als zij gas als warmtebron gebruikten. Volgens het Warmtebesluit bestaat het maximumtarief uit vaste en variabel kosten die jaarlijks worden berekend.
• Kwetsbare consumenten: De Warmteregeling beschrijft dat kwetsbare consumenten, zoals mensen met gezondheidsrisico’s, extra bescherming krijgen bij afsluiting van warmtevoorziening.
• Leveringszekerheid: Warmteleveranciers hebben de verplichting om hun diensten betrouwbaar en continu te leveren. De leverancier dient warmte betrouwbaar en onder redelijke voorwaarden te leveren, met een goede kwaliteit van dienstverlening.
• Vergunningsplicht: Warmteleveranciers moeten een vergunning hebben van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) om warmte te mogen leveren. De ACM houdt toezicht op de naleving van de wetgeving.
• Compensatie bij storingen: De wet verplicht leveranciers om compensatie uit te keren aan verbruikers bij ernstige storingen die langer dan 24 uur duren, tenzij deze veroorzaakt zijn door overmacht. Volgens de Warmteregeling bedraagt de compensatie bij een storing van 8 tot 12 uur € 35 en wordt dit bedrag verhoogd met € 20 voor elke extra 4 uur. Er bestaan wel uitzonderingen op deze regeling.
• Afsluitbeleid: Afsluiting van warmtevoorziening moet zoveel mogelijk worden voorkomen, vooral in de wintermaanden (1 oktober – 1 april). Leveranciers moeten geplande onderbrekingen minstens drie dagen van tevoren aankondigen.
• Noodvoorziening: In het geval dat een warmteleverancier niet langer in staat is om warmte te leveren, kan de minister van Economische Zaken ingrijpen door noodmaatregelen te treffen. Dit kan onder andere inhouden dat een andere vergunninghouder als noodleverancier wordt aangesteld om de warmtelevering over te nemen.
• Transparantie en informatieplicht: Het Warmtebesluit en de Warmteregeling stellen dat leveranciers verplicht zijn om duidelijke, vergelijkbare informatie over tarieven, voorwaarden en eventuele gevolgen voor comfort te verstrekken.
• Geschillenregeling: bij onenigheid tussen consumenten en warmteleveranciers biedt de Warmtewet een laagdrempelige geschillenregeling via een onafhankelijke commissie. Hierdoor hoeven consumenten niet direct naar de rechter.

Een nieuwe Warmtewet

Het kabinet werkt aan een opvolger van de Warmtewet. De officiële naam hiervan is de Wet collectieve warmtevoorziening. Op dit moment is de prijs van warmte meer omstreden. Deze is namelijk gekoppeld aan de prijs van aardgas. Ook is vaak onduidelijk hoe energieleveranciers hun tarieven precies berekenen, en of zij geen onredelijk hoge winsten maken. De nieuwe wet bepaalt dat de tarieven worden gebaseerd op de daadwerkelijke kosten van warmtebedrijven plus een maximaal winstpercentage.

Het aansluitproces: stap-voor-stap analyse

Wanneer een consument of bedrijf een aansluiting op een warmtenet aanvraagt, doorloopt de warmteleverancier een aantal stappen. Hier volgt een overzicht van het proces en de technische eisen die aan de orde komen:

1. Initiële aanvraag en beoordeling: De eerste stap is het indienen van een aanvraag bij de warmteleverancier. Deze beoordeelt de aanvraag en kijkt of het technisch en economisch haalbaar is om een aansluiting te realiseren. Daarnaast controleert de leverancier de geschiktheid van de woning of het gebouw om aangesloten te worden, waarbij isolatieniveaus en bestaande installaties worden beoordeeld.
2. Technische inspectie en ontwerp: Een erkende installateur voert een inspectie uit om de nodige aanpassingen te bepalen. Hieruit volgt een aansluitplan waarin wordt beschreven hoe de installatie van de leidingen en de warmteafleverset (die het warmteverbruik per aansluiting regelt) zal verlopen.
3. Opstellen van een offerte en plan: na de inspectie ontvangt u een offerte voor de kosten van de aansluiting en eventuele extra benodigde aanpassingen. In de offerte staat meestal een schatting van de duur van de werkzaamheden en een planning.
4. Aanleg van de aansluiting
   • Buitenshuis: Er wordt een leiding gelegd vanaf de hoofdleiding van het warmtenet naar het gebouw. Dit kan graafwerkzaamheden met zich meebrengen, zowel in openbare ruimtes als op privéterrein.
   • Binnenshuis: De installatie van een warmteafleverset vervangt de cv-ketel. Deze warmtewisselaar zorgt ervoor dat de warmte uit het netwerk naar het gebouw wordt overgebracht.
5. Aanpassingen binnen installatie: in de meeste gevallen kunnen bestaande radiatoren en vloerverwarming behouden blijven.
6. Inregelen en testen: Nadat de aansluiting fysiek is voltooid, moet het systeem zorgvuldig worden ingeregeld. De temperatuur en druk worden afgesteld, en er wordt gecontroleerd op lekken en storingen om de kwaliteit van de warmtevoorziening te waarborgen.
7. Afkoppeling van gasaansluiting: In veel gevallen, zeker in nieuwe woningen, wordt de gasaansluiting definitief afgesloten, omdat verwarming en warm water voortaan via het warmtenet geleverd worden.
8. Nazorg en onderhoud: na de installatie biedt de warmteleverancier doorgaans een service- en onderhoudscontract aan. Dit omvat regelmatige inspecties en onderhoud aan de warmteafleverset om storingen te voorkomen.

Kosten en wachttijden: wat zegt de wet?

Wanneer een warmteaansluiting wordt aangevraagd, bijvoorbeeld bij de verhuizing naar een nieuwe kantoorruimte of woonruimte, kunnen aanzienlijke kosten en wachttijden optreden. De leverancier moet binnen een redelijke termijn een aansluiting realiseren, maar wat precies onder een “redelijke termijn” valt, wordt niet duidelijk gespecificeerd.  Wachttijden voor aansluitingen zijn dus niet vastgelegd in de wet, wat in sommige situaties voor onzekerheid kan zorgen.  

Juridische en regulerende aspecten

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) houdt toezicht op de naleving van de Warmtewet en kan ingrijpen als een warmteleverancier zich niet aan de regels houdt. De ACM heeft het recht om boetes of een bindende gedragslijn op te leggen bij overtredingen. Tevens kan de ACM in geval van niet-naleving een last onder dwangsom opleggen. Bij ernstige of herhaalde overtredingen kan een bestuurlijke boete tot €900.000 of 1% van de omzet worden opgelegd. De minister kan een vergunning intrekken als de houder de vergunningsvoorwaarden of wettelijke voorschriften niet naleeft.

De Warmtewet, het Warmtebesluit en de Warmteregeling bieden consumentenbescherming op meerdere vlakken: van gereguleerde tarieven tot compensatie bij storingen. Er is toezicht door de ACM en een mogelijkheid voor gebruikers om naar een onafhankelijke geschillencommissie te stappen.

Uw juridische opties: hoe Law & More u kan helpen – actie “Pak de Warmtenetten Aan”

Law & More B.V. begrijpt de problemen rondom warmtenetten als geen ander. Wij hebben hier bij onze kantoorruimte ook mee te maken gehad. Om u te ondersteunen bieden wij de maanden november en december 2024 een korting van 25% op het vaste uurtarief voor energierechtzaken voor consumenten van € 250 exclusief BTW. Deze actie, genaamd Pak de Warmtenetten Aan, is bedoeld om consumenten te helpen hun rechten te beschermen en warmteleveranciers te dwingen tot eerlijke en klantvriendelijke service.

Bij Law & More bieden wij juridische ondersteuning bij alle aspecten van warmtenetten en de Warmtewet. Ons ervaren team kan u helpen bij:

• Het begrijpen en betwisten van voorwaarden,
• Het aanpakken van storingen en compenserende regelingen,
• Geschillen met leveranciers over leveringszekerheid en afsluitingen,
• Het begeleiden van juridische stappen bij misstanden of klachten bij de ACM.

Heeft u problemen met uw warmteleverancier of bent u ontevreden over de manier waarop u wordt behandeld? Law & More laat u niet in de kou staan. Neem dan contact met ons op voor juridische hulp.