Belangrijkste Punten
- Een scheiding aanvragen gebeurt altijd via een verzoekschrift dat door een advocaat bij de rechtbank wordt ingediend
- U kunt kiezen tussen een gezamenlijk verzoek (samen met uw partner) of een eenzijdig verzoek (alleen)
- Bij minderjarige kinderen is een ouderschapsplan verplicht voor het aanvragen van de scheiding
- De kosten variëren van €2500 tot €10.000 afhankelijk van de gekozen procedure en complexiteit
- Na de rechterlijke uitspraak moet de echtscheidingsbeschikking binnen 6 maanden worden ingeschreven bij de gemeente waar het huwelijk is gesloten
In Nederland worden jaarlijks tussen de 30.000 en 35.000 echtscheidingsverzoeken ingediend. Voor veel mensen denken dat een scheiding een simpele administratieve handeling is, maar de realiteit is dat een echtscheiding indienen een gestructureerd juridisch proces vereist waarbij professionele begeleiding essentieel is.
Het aanvragen van een scheiding kan alleen via de rechter plaatsvinden, ongeacht hoe eens u en uw ex partner het zijn over de scheiding. Deze verplichting geldt voor alle vormen van huwelijksontbinding, of het nu gaat om een volledige echtscheiding of een scheiding van tafel en bed.
De belangrijkste beslissing die u moet maken wanneer u een scheiding aanvraagt, is of u dit samen met uw partner doet via een gezamenlijk verzoek, of dat u alleen een eenzijdig verzoek indient. Deze keuze heeft directe gevolgen voor de procedure, kosten en doorlooptijd.
Hoe Vraagt U Een Scheiding Aan?
Een scheiding aanvragen begint altijd met het opstellen van een verzoekschrift tot echtscheiding. Dit verzoekschrift vormt het officiële startpunt van elke echtscheidingsprocedure in Nederland en moet door een advocaat worden opgesteld en ingediend bij de bevoegde rechtbank.
De advocaat dient dit verzoekschrift in bij de rechtbank die bevoegd is voor uw zaak, meestal de rechtbank in het arrondissement waar u en uw partner wonen. Als u verschillende woonplaatsen heeft, bepalen specifieke regels welke rechtbank bevoegd is.
Het fundamentele verschil tussen de twee manieren om een scheiding aan te vragen ligt in de betrokkenheid van beide partners:
- Gezamenlijk verzoek: Beide partners vragen samen de scheiding aan en zijn het eens over alle belangrijke punten
- Eenzijdig verzoek: Slechts één partner vraagt de scheiding aan, onafhankelijk van de mening van de ander
Deze keuze geldt voor alle vormen van scheiding die u kunt aanvragen: volledige echtscheiding (waarbij het huwelijk definitief wordt beëindigd), scheiding van tafel en bed (waarbij partners juridisch gehuwd blijven maar apart leven), en ontbinding van een geregistreerd partnerschap wanneer er minderjarige kinderen betrokken zijn.
Ongeacht welke vorm u kiest, een advocaat nodig hebben is verplicht. De rechter accepteert geen verzoekschriften die rechtstreeks door particulieren worden ingediend.
Gezamenlijk Verzoek tot Echtscheiding
Een gezamenlijk verzoek kunt u indienen wanneer beide partners akkoord zijn met de scheiding en overeenstemming hebben bereikt over alle belangrijke aspecten van de scheiding. Dit betekent dat u het eens moet zijn over vermogensverdeling, eventuele partneralimentatie, de woning, en bij kinderen over het ouderschapsplan.
De voordelen van een gezamenlijk verzoekschrift zijn aanzienlijk:
Één advocaat volstaat: U hoeft niet beiden een eigen advocaat in te schakelen. Eén advocaat kan het verzoekschrift voor beide partners opstellen en indienen, wat de kosten aanzienlijk verlaagt.
Sneller proces: Een gezamenlijk verzoek wordt doorgaans binnen 3 tot 4 maanden afgehandeld, omdat er geen verweer of meerdere zittingen nodig zijn.
Lagere kosten: Door het gebruik van één advocaat en de kortere procedure zijn de totale kosten lager dan bij een eenzijdige scheiding.
Voor een gezamenlijk verzoek heeft u de volgende documenten nodig:
- Een echtscheidingsovereenkomst waarin alle afspraken zijn vastgelegd
- Een BRP-uittreksel (basisregistratie personen) van beide partners
- Een afschrift van de huwelijksakte
- Bij minderjarige kinderen: een uitgewerkt ouderschapsplan
Wanneer u geen minderjarige kinderen heeft en alle afspraken duidelijk zijn vastgelegd, kan de rechter de echtscheiding uitspreken zonder dat u naar een zitting hoeft te komen. De rechter beoordeelt dan puur op basis van de ingediende stukken.
Een belangrijk onderdeel van het gezamenlijke verzoek is het tekenen van een akte van berusting. Hiermee geven beide partners aan dat zij afzien van hoger beroep tegen de uitspraak van de rechter.
Eenzijdig Verzoek tot Echtscheiding
Wanneer slechts één partner de scheiding wil of wanneer er geen overeenstemming bestaat over belangrijke zaken, moet u een eenzijdig verzoek indienen. In dit geval scheiding aanvraagt één partner zonder instemming van de ander.
Bij een eenzijdige scheiding hebben beide partners verplicht hun eigen advocaat nodig. De partner die het verzoek indient heeft een advocaat nodig voor het opstellen en indienen van het verzoekschrift. De andere partner krijgt een kopie van dit verzoekschrift toegestuurd en heeft zes weken de tijd om te reageren. Als u samen niet kunt scheiden, heeft elke partner een eigen advocaat nodig.
De andere partner heeft verschillende mogelijkheden:
Referteverklaring afleggen: Hiermee geeft de partner aan geen bezwaar te hebben tegen de scheiding en af te zien van verweer. Dit versnelt de procedure aanzienlijk.
Verweerschrift indienen: Als de partner bezwaar heeft tegen (onderdelen van) de scheiding, kan deze via een advocaat een verweerschrift indienen. De rechter nodigt beide partijen dan uit voor een zitting.
Niets doen: Ook dan kan de rechter de scheiding uitspreekt, mits het huwelijk duurzaam ontwricht is, wat in vrijwel alle gevallen wordt aangenomen.
Een eenzijdig verzoek tot echtscheiding duurt doorgaans langer dan een gezamenlijk verzoek. Gemiddeld neemt het 6 tot 12 maanden in beslag, vooral wanneer er onenigheid is over kinderen, alimentatie of vermogensverdeling. In complexe zaken kunnen meerdere zittingen nodig zijn voordat de rechter beslist.
De kosten van een eenzijdige procedure zijn hoger omdat beide partners een advocaat moeten inschakelen en de procedure langer duurt.
Speciale Vereisten bij Minderjarige Kinderen
Wanneer u samen kinderen heeft die jonger zijn dan 18 jaar, gelden extra vereisten voor het aanvragen van een scheiding. Het belangrijkste is dat u verplicht een ouderschapsplan moet opstellen, ongeacht of u een gezamenlijk of eenzijdig verzoek indient.
Het ouderschapsplan moet de volgende onderwerpen behandelen:
Zorgregeling: Bij wie gaan de kinderen gaan wonen en hoe wordt de zorg verdeeld? Dit kan variëren van volledige zorg bij één ouder tot een fifty-fifty verdeling.
Omgangsregeling: Wanneer en hoe heeft de ouder bij wie het minderjarig kind niet hoofdzakelijk woont contact met het kind? Denk aan weekenden, vakanties en doordeweekse dagen.
Kinderalimentatie: Hoeveel moet de niet-verzorgende ouder bijdragen aan de kosten van het kind? Dit wordt berekend volgens landelijke richtlijnen op basis van inkomen en zorgverdeling.
Informatieplicht: Afspraken over hoe beide ouders geïnformeerd blijven over belangrijke ontwikkelingen in het leven van het kind, zoals school, gezondheid en vrijetijdsbesteding.
De rechter toetst het ouderschapsplan altijd kritisch op het belang van het kind. Het plan moet praktisch uitvoerbaar zijn en rekening houden met de behoeften en leeftijd van de kinderen.
Bij aanwezigheid van minderjarige kinderen is een zitting altijd verplicht, ook bij een gezamenlijk verzoek. Beide ouders moeten samen met hun advocaat verschijnen om het ouderschapsplan toe te lichten en vragen van de rechter te beantwoorden.
Als ouders het niet eens kunnen worden over het ouderschapsplan, kan de rechter beslist over de geschilpunten. In sommige gevallen wijst de rechter partijen naar mediation om tot betere afspraken te komen.
Kosten van Scheiding Aanvragen
De kosten voor het aanvragen van een scheiding variëren sterk, afhankelijk van verschillende factoren zoals het type procedure, de complexiteit van uw situatie en of er onenigheid bestaat tussen partners.
Griffierechten zijn verplichte kosten die u altijd moet betalen bij de rechtbank:
- Gezamenlijk verzoek: €331
- Eenzijdig verzoek: €331 per persoon
Advocaatkosten vormen meestal het grootste deel van de totale kosten. Advocaten rekenen doorgaans tussen € 250 en €400 per uur, afhankelijk van hun ervaring en locatie. Voor een eenvoudige gezamenlijke scheiding rekent u op 8-12 uur werk, voor complexe scheidingen kan dit oplopen tot 20-50 uur of meer.
Extra kosten kunnen zijn:
- Mediator: €175-€300 per uur voor het bereiken van overeenstemming
- Notaris: Voor vermogensverdeling of overdracht van onroerend goed
- Taxateur: Voor waardebepaling van bezittingen
- Accountant: Bij complexe vermogenssituaties
Bij een laag inkomen kunt u mogelijk aanspraak maken op gesubsidieerde rechtsbijstand, waarbij de overheid een deel van de advocaatkosten vergoedt. Law & More werkt niet op basis van gesubsidieerde rechtsbijstand.
Kostenverhogende factoren
Factoren die de kosten kunnen verhogen zijn onenigheid over alimentatie, geschillen over kinderen, internationale aspecten, complexe vermogensverdeling en de noodzaak van meerdere zittingen.
Procedure Stappen bij Scheiding Aanvragen
Het proces van een echtscheiding aanvragen volgt een gestructureerde volgorde van stappen die u moet doorlopen voordat de echtscheiding definitief wordt.
Stap 1: Advocaat raadplegen en documenten verzamelen
De procedure start met het eerste gesprek met een advocaat. Breng de volgende documenten mee:
- Huwelijksakte brp uittreksel van beide partners
- Geboorteaktes van minderjarige kinderen
- Overzicht van bezittingen en schulden (gezamenlijke vermogen)
- Inkomensgegevens van beide partners
- Eventuele bestaande huwelijkse voorwaarden
De advocaat helpt u bepalen of een gezamenlijk of eenzijdig verzoek het meest geschikt is en welke strategie het beste past bij uw situatie.
Stap 2: Verzoekschrift opstellen en indienen bij rechtbank
De advocaat vraagt u om aanvullende informatie en stelt het verzoekschrift op. Dit document bevat alle relevante informatie over het huwelijk, de reden voor scheiding en de gewenste afspraken. Als alle documenten compleet zijn, wordt het verzoekschrift samen met de volgende bijlagen ingediend bij de rechtbank. De datum waarop het verzoekschrift wordt ontvangen door de rechtbank kan belangrijk zijn voor toeslagen of andere financiële zaken.
Stap 3: Wachten op reactie andere partij (6 weken bedenktijd)
Bij een eenzijdig verzoek ontvangt uw partner een kopie van het verzoekschrift en heeft zes weken de tijd om te reageren. Tijdens deze periode kan uw partner een referteverklaring afleggen, een verweerschrift indienen of niets doen.
Stap 4: Mogelijke zitting of directe uitspraak
Afhankelijk van het type verzoek en de reactie van de andere partij plant de rechtbank een zitting in of geeft direct een rechterlijke uitspraak:
- Bij gezamenlijke verzoeken zonder kinderen: vaak geen zitting nodig
- Bij minderjarige kinderen: altijd een zitting
- Bij eenzijdige verzoeken met verweer: één of meerdere zittingen
Stap 5: Inschrijving echtscheidingsbeschikking bij gemeente
Na de rechter uitspraak heeft u zes maanden de tijd om de echtscheidingsbeschikking in te laten schrijven bij de burgerlijke stand. Pas na deze inschrijving bent u officieel gescheiden.
Tijdelijke Voorzieningen Tijdens de Procedure
Tijdens de echtscheidingsprocedure kunnen zich urgente situaties voordoen die niet kunnen wachten tot de definitieve uitspraak. In dat geval kunt u een voorlopige voorziening aanvragen bij de rechter.
Een voorlopige voorziening is een tijdelijke maatregel die geldig blijft tot de rechter een definitieve uitspraak doet in de hoofdzaak. Deze procedure is bedoeld voor spoedeisende kwesties die directe regeling behoeven.
Voorbeelden van situaties waarin u een voorlopige voorziening aanvragen kunt:
Huisvesting: Wie mag in het huis blijft wonen tijdens de procedure? Dit is vooral relevant wanneer er spanning of onveiligheid in de thuissituatie ontstaat.
Kinderalimentatie: Tijdelijke afspraken over financiële bijdragen voor de kinderen wanneer één ouder geen geld meer geeft voor levensonderhoud.
Omgangsregeling: Snelle regeling van contact tussen kinderen en de ouder bij wie zij niet wonen, vooral bij geschillen hierover.
Partneralimentatie: Tijdelijke financiële ondersteuning wanneer één partner volledig afhankelijk was van het inkomen van de ander.
Beslag op bezittingen: Voorkomen dat de andere partner belangrijke bezittingen verkoopt of wegmaakt.
De procedure voor voorlopige voorziening aanvragen is versneld: binnen vier weken na aanvraag vindt de zitting plaats. Beide partijen moeten verschijnen met hun advocaat om hun standpunt toe te lichten.
Let op: een voorlopige voorziening brengt extra kosten met zich mee bovenop de reguliere echtscheidingsprocedure. Weeg daarom goed af of de urgentie deze kosten rechtvaardigt.
Inschrijving en Definitieve Scheiding
De rechterlijke uitspraak waarbij de echtscheiding wordt uitgesproken, is nog niet het eindpunt van de procedure. Om officieel gescheiden te zijn, moet de echtscheidingsbeschikking worden ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.
Waar inschrijven? De inschrijving gebeurt bij de gemeente waar het huwelijk werd gesloten. Als het huwelijk in het buitenland werd gesloten, vindt inschrijving plaats bij de gemeente Den Haag.
Termijn voor inschrijving U heeft zes maanden na de rechterlijke uitspraak de tijd om de beschikking in te laten schrijven. Na deze termijn verliest de beschikking haar geldigheid en moet u een nieuwe procedure starten.
Wie regelt de inschrijving? Meestal regelt de advocaat dient de inschrijving automatisch voor u. Dit is onderdeel van de service en wordt apart in rekening gebracht.
Wanneer bent u officieel gescheiden? Pas vanaf het moment van inschrijving bij de burgerlijke stand bent u wettelijk gescheiden. Vanaf dat moment:
- Eindigt de huwelijkse gemeenschap van goederen (tenzij anders afgesproken)
- Kunnen beide partners opnieuw trouwen
- Gelden nieuwe fiscale regels
- Wijzigt de burgerlijke staat officieel
De praktische gevolgen ervan zijn dat u verschillende instanties moet informeren over uw gewijzigde burgerlijke staat, zoals de Belastingdienst, uw werkgever, verzekeraars en banken.
Alternatieven en Hulpmogelijkheden
Hoewel een advocaat inschakelen verplicht is voor het formele deel van de echtscheidingsprocedure, bestaan er verschillende alternatieven en hulpmogelijkheden die het proces kunnen vergemakkelijken en goedkoper maken.
Mediation als alternatief voor conflictvolle scheiding
Een mediator helpt u en uw partner goede afspraken maken over alle aspecten van de scheiding voordat u naar de advocaat gaat. Mediation is vooral nuttig wanneer er onenigheid bestaat over kinderen, alimentatie of vermogensverdeling.
Voordelen van mediation:
- Lagere kosten dan lange juridische procedures
- Meer controle over de uitkomst
- Betere communicatie tussen ex-partners
- Minder stress voor eventuele kinderen
De mediator is een neutrale derde die geen beslissingen neemt, maar partijen helpt hun eigen afspraken leggen. Het resultaat van mediation wordt vastgelegd in een convenant dat later door de advocaat in het verzoekschrift wordt verwerkt.
Online echtscheiding bij eenvoudige situaties
Voor eenvoudige scheidingen zonder kinderen en met volledige overeenstemming zijn online platforms beschikbaar die het proces stroomlijnen. Deze diensten helpen bij:
- Het verzamelen van benodigde documenten
- Het opstellen van een echtscheidingsovereenkomst
- Contact met een advocaat voor de formele indiening
Online scheiding is goedkoper dan traditionele procedures maar alleen geschikt voor ongecompliceerde situaties.
Juridisch Loket voor gratis basisadvies
Het Juridisch Loket biedt gratis informatie en advies over echtscheiding. U kunt er terecht voor:
- Basisinformatie over de procedure
- Hulp bij het bepalen van uw rechten en plichten
- Doorverwijzing naar geschikte hulpverlening
- Informatie over financiële regelingen
Scheidingsbemiddeling via gemeente of organisaties
Veel gemeenten en maatschappelijke organisaties bieden scheidingsbemiddeling aan, vaak tegen gereduceerde tarieven. Deze diensten richten zich op:
- Praktische afspraken over kinderen
- Communicatie tussen gescheiden ouders
- Financiële planning na scheiding
Het is verstandig om hulp vragen voordat conflicten escaleren. Vroege interventie kan veel tijd, geld en emotionele schade besparen.
Veelgestelde Vragen
Kan ik scheiden zonder advocaat?
Nee, voor het indienen van een verzoekschrift bij de rechtbank is altijd een advocaat verplicht. Wel kunt u vooraf zelf afspraken maken via mediation en deze door de advocaat laten formaliseren. De advocaat zorgt ervoor dat het verzoek tot echtscheiding indienen volgens de juiste juridische procedure verloopt en alle vereiste documenten correct zijn.
Hoe lang duurt een echtscheidingsprocedure?
Bij een gezamenlijk verzoek zonder kinderen duurt de procedure 6-8 weken vanaf indiening tot uitspraak. Met kinderen of bij onenigheid duurt het 3-12 maanden, afhankelijk van de complexiteit en het aantal zittingen dat nodig is. De definitieve scheiding is pas een feit na inschrijving bij de burgerlijke stand.
Wat gebeurt er als mijn partner niet meewerkt aan de scheiding?
U kunt een eenzijdig verzoek indienen, ook al werkt uw partner niet mee. Uw partner krijgt 6 weken om te reageren, maar ook zonder reactie kan de rechter de scheiding uitspreken als het huwelijk duurzaam ontwricht is. Dit wordt vrijwel altijd aangenomen wanneer één partner consequent aangeeft dat het huwelijk ontbinden de enige optie is.
Moet ik naar de rechtbank komen bij een scheiding?
Bij een gezamenlijk verzoek zonder kinderen is vaak geen zitting nodig en beslist de rechter op basis van de stukken. Bij minderjarige kinderen of eenzijdige verzoeken is een zitting meestal wel verplicht. Beide partijen moeten dan verschijnen met hun advocaat om vragen te beantwoorden en het ouderschapsplan toe te lichten.
Wat is het verschil tussen scheiding van tafel en bed en echtscheiding?
Bij scheiding van tafel en bed blijft u officieel getrouwd maar leven apart met toestemming van de rechter. Een volledige echtscheiding beëindigt het huwelijk volledig. De aanvraagprocedure is identiek, maar bij scheiding van tafel en bed wordt er anders ingeschreven bij de burgerlijke stand. Na een jaar kunt u de scheiding van tafel en bed laten omzetten in een volledige echtscheiding.
