Wat is een eenmanszaak? Uw complete startgids

Wat is een eenmanszaak? Om het simpel te houden: het is de meest directe manier om te ondernemen. Jij bent de onderneming. Er bestaat geen juridische scheiding tussen jou als persoon en je bedrijf. Dat maakt jou de kapitein op je eigen schip, met alle vrijheid én verantwoordelijkheid die daarbij komt kijken.

De kern van de eenmanszaak ontrafeld

Wanneer je overweegt voor jezelf te beginnen, is de kans groot dat de eenmanszaak als eerste bij je opkomt. En dat is niet voor niets. Deze rechtsvorm is in Nederland veruit de meest gekozen optie voor startende zelfstandigen.

De populariteit liegt er niet om: onlangs waren er ongeveer 1,056 miljoen zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel) actief in ons land. Het overgrote deel daarvan koos voor de eenmanszaak. Wil je meer weten over de trends onder zzp’ers? Dan is het artikel op CBS.nl een aanrader.

Maar wat betekent dit nu echt in de praktijk? De essentie van de eenmanszaak zit ‘m in de eenvoud en de directe koppeling met jou als ondernemer. Dit heeft een paar fundamentele gevolgen:

• Oprichting door één persoon: Je kunt een eenmanszaak alleen oprichten. De naam zegt het al: het is een zaak van één persoon.
• Geen scheiding tussen zakelijk en privé: Juridisch gezien zijn jij en je bedrijf één en dezelfde. Er wordt dus geen onderscheid gemaakt tussen je zakelijke vermogen en je privévermogen, zoals je spaargeld of je huis.
• Persoonlijke aansprakelijkheid: Maakt je onderneming schulden? Dan ben jij daar volledig persoonlijk verantwoordelijk voor. Dit is het allerbelangrijkste kenmerk om goed te begrijpen.

De eenmanszaak in een notendop

Om deze basisconcepten helder op een rijtje te zetten, volgt hieronder een snel overzicht van de fundamentele eigenschappen van de eenmanszaak. Zie het als een spiekbriefje voor je start.

De tabel maakt duidelijk dat de eenmanszaak draait om vrijheid en eenvoud, maar dat daar de serieuze verantwoordelijkheid van persoonlijke aansprakelijkheid tegenover staat. Een cruciaal punt om mee te nemen in je overweging.

De risico’s van persoonlijke aansprakelijkheid: wat staat er op het spel?

Nu de basis van de eenmanszaak helder is, stappen we over op misschien wel het meest cruciale onderdeel: volledige persoonlijke aansprakelijkheid. Dit klinkt wellicht als een abstract juridisch begrip, maar de gevolgen ervan zijn heel concreet en kunnen diep ingrijpen in je persoonlijke financiën.

Waar het om draait is één simpel, maar allesbepalend feit: bij een eenmanszaak bestaat er geen juridische scheiding tussen je zakelijke vermogen en je privévermogen. Voor de wet ben jij je bedrijf, en is je bedrijf jou. Jullie zijn één en dezelfde.

Dit betekent dat als je onderneming schulden maakt die je niet vanuit de zaak kunt betalen, schuldeisers rechtstreeks bij jou privé kunnen aankloppen. Je spaargeld, je auto en in het uiterste geval zelfs je eigen woning zijn dan niet veilig.

Een praktijkvoorbeeld om het tastbaar te maken

Stel je voor, je bent een freelance grafisch ontwerper. Je hebt een eenmanszaak en je landt een groot project voor een belangrijke klant. Door een onvoorziene technische fout in jouw werk lijdt de klant aanzienlijke financiële schade en stelt jou hiervoor aansprakelijk.

De schadeclaim bedraagt € 50.000, maar op je zakelijke rekening staat slechts € 5.000. Omdat je persoonlijk aansprakelijk bent, kan de klant de resterende € 45.000 verhalen op jouw privévermogen. Dat kan betekenen dat je je auto moet verkopen of je spaargeld moet aanspreken om de schuld te vereffenen.

Het ontbreken van een juridische ‘muur’ tussen zakelijk en privé is het fundamentele risico van de eenmanszaak. Dit is het grote verschil met een Besloten Vennootschap (BV), waar het vermogen van de onderneming wél strikt gescheiden is en je privébezit in principe buiten schot blijft.

Verantwoordelijkheden die verder reiken

Je aansprakelijkheid stopt niet bij financiële schulden. Ook andere aspecten van het ondernemen brengen serieuze verantwoordelijkheden met zich mee. Denk bijvoorbeeld aan de volgende scenario’s:

• Personeel aannemen: Zodra je personeel in dienst neemt, ben jij als werkgever volledig verantwoordelijk voor de uitbetaling van salarissen en de afdracht van loonheffingen. Kom je in de problemen en kun je dit niet betalen, dan ben je hier persoonlijk voor aansprakelijk.
• Ziekte en arbeidsongeschiktheid: Als eigenaar van een eenmanszaak ben je zelf verantwoordelijk voor een financieel vangnet. Er is geen werkgever die je loon doorbetaalt als je ziek wordt. Het afsluiten van een arbeidsongeschiktheidsverzekering is daarom vaak essentieel, maar dit brengt wel extra kosten met zich mee.

Het is van groot belang om deze risico’s niet te onderschatten. Hoewel de eenmanszaak een laagdrempelige en snelle start biedt, vraagt het om een bewuste afweging van de verantwoordelijkheden die je op je neemt. Een goed financieel plan en de juiste verzekeringen zijn geen overbodige luxe, maar een noodzaak om je persoonlijke financiële toekomst veilig te stellen.

De voor- en nadelen eerlijk op een rij

De juiste rechtsvorm kiezen is een van de eerste, fundamentele keuzes die je als startende ondernemer maakt. Om te bepalen of een eenmanszaak écht iets voor jou is, moet je de voordelen en nadelen eerlijk naast elkaar leggen. Deze rechtsvorm geeft je namelijk een enorme vrijheid en eenvoud, maar daar staan serieuze verantwoordelijkheden tegenover.

De grote aantrekkingskracht van de eenmanszaak zit ‘m in de snelheid en de lage kosten. Je kunt praktisch direct beginnen, zonder ingewikkelde juridische rompslomp of de verplichting om een startkapitaal in te leggen. Bovendien heb jij, en jij alleen, de touwtjes volledig in handen. Voor veel ondernemers is die directe zeggenschap een doorslaggevende factor.

De balans tussen kansen en risico’s

Aan de andere kant van de medaille staat het grootste nadeel: je bent persoonlijk en onbeperkt aansprakelijk. Dit is een risico dat je, zoals we eerder al bespraken, absoluut niet mag negeren. Daarnaast ben je als enige eigenaar compleet afhankelijk van je eigen inzet en gezondheid. Als je ziek wordt of op vakantie gaat, staat je bedrijf in principe stil – tenzij je daar goede voorzieningen voor treft. Dat is een wezenlijk verschil met grotere rechtsvormen, waar taken makkelijker overgedragen kunnen worden.

Een weloverwogen keuze gaat niet over het vinden van een perfecte rechtsvorm. Het gaat erom de vorm te vinden die het beste aansluit bij jouw persoonlijke situatie, je ambities en de hoeveelheid risico die je wilt dragen.

Om je te helpen de knoop door te hakken, hebben we de belangrijkste punten hieronder voor je in een overzicht gezet.

Vergelijking voor- en nadelen van een eenmanszaak

Een directe vergelijking om u te helpen de juiste rechtsvorm voor uw onderneming te kiezen.

Na het zien van deze tabel snap je direct waarom een zorgvuldige afweging zo belangrijk is. De voordelen zijn verleidelijk, maar de nadelen vragen om een goed doordacht plan.

Fiscale voordelen als een serieuze plus

Een van de sterkste argumenten om voor een eenmanszaak te kiezen, zijn de fiscale regelingen. Als je voldoet aan het urencriterium van minimaal 1.225 uur per jaar, kom je in aanmerking voor een paar heel interessante belastingvoordelen. Denk aan de zelfstandigenaftrek en, in de eerste drie jaar, de startersaftrek. Deze posten verlagen je belastbare winst aanzienlijk.

Alsof dat nog niet genoeg is, komt daar ook de MKB-winstvrijstelling bovenop. Deze regeling stelt nog eens een percentage van je winst (nadat je de ondernemersaftrek hebt toegepast) vrij van belasting. Alles bij elkaar kunnen deze voordelen je netto-inkomen in de startfase een flinke duw in de goede richting geven.

De perceptie van buitenaf

Hoewel de eenmanszaak perfect kan zijn voor freelancers en kleine ondernemers, kan de uitstraling naar de buitenwereld soms een nadeel zijn. Grotere bedrijven en financiers zien een eenmanszaak weleens als een minder stabiele of professionele partij dan bijvoorbeeld een BV. Dit kan het verkrijgen van een grote lening of het binnenhalen van een omvangrijke opdracht soms wat lastiger maken.

Uiteindelijk is de beslissing heel persoonlijk. Weeg de eenvoud, controle en de fiscale pluspunten af tegen de onbeperkte aansprakelijkheid en de afhankelijkheid van jezelf. Door deze aspecten eerlijk te bekijken, leg je een solide basis voor een duurzame en succesvolle onderneming.

Je eenmanszaak inschrijven bij de KvK

De knoop is doorgehakt: je bent klaar om officieel te beginnen. De inschrijving van je eenmanszaak bij de Kamer van Koophandel (KvK) is dé concrete stap die jouw ondernemersdroom werkelijkheid maakt. Dit proces is bewust eenvoudig gehouden, juist om startende ondernemers zo min mogelijk in de weg te leggen.

En dat die laagdrempelige aanpak werkt, is duidelijk te zien. De eenmanszaak is historisch gezien al jaren de populairste ondernemingsvorm van ons land. Van de circa 2,58 miljoen ondernemingen die Nederland telt, is het leeuwendeel een kleine ondernemer. Deze populariteit is voor een groot deel te danken aan het simpele registratieproces en de volledige controle die je als ondernemer hebt. Meer hierover lees je in dit artikel over de stand van het MKB in Nederland.

Maar die inschrijving is meer dan een formaliteit. Het is je toegangsbewijs tot de zakenwereld. Met een KvK-nummer kun je een zakelijke bankrekening openen, contracten afsluiten en facturen sturen.

Een stappenplan voor een soepele registratie

Het proces begint al voordat je een voet in het KvK-kantoor zet. Een goede voorbereiding zorgt ervoor dat de afspraak zelf vlot en succesvol verloopt. Volg deze stappen en je bent er zo doorheen:

1. Kies en controleer je handelsnaam: Je bedrijfsnaam is je visitekaartje. Bedenk een naam die past bij wat je doet en, heel belangrijk, controleer in het Handelsregister of die naam nog vrij is en niet te veel op een bestaande naam lijkt.
2. Vul het online inschrijfformulier in: Voordat je een afspraak maakt, vul je online alvast de meeste gegevens in. Dit scheelt je straks een hoop tijd tijdens de fysieke afspraak.
3. Maak een afspraak bij een KvK-kantoor: Zodra je het online formulier hebt ingevuld, kun je direct een afspraak inplannen op een locatie en tijd die jou uitkomen.

De website van de KvK loodst je helder door deze voorbereidende stappen.

Zoals je in de screenshot kunt zien, is het proces opgedeeld in duidelijke, behapbare stappen die beginnen met de digitale voorbereiding. Zo kom je goed beslagen ten ijs op je afspraak en heb je alle benodigde informatie al doorgegeven.

Wat gebeurt er na je afspraak?

Zodra je inschrijving definitief is, loop je met een officieel KvK-nummer de deur uit. Maar achter de schermen gebeurt er meer. De KvK geeft jouw gegevens namelijk direct door aan de Belastingdienst.

Je hoeft je dus niet apart aan te melden bij de Belastingdienst. Binnen een paar weken ontvang je vanzelf per post je btw-identificatienummer (btw-id) en je omzetbelastingnummer. Vanaf dat moment ben je officieel klaar om te factureren.

Goed om te weten: je betaalt een eenmalige inschrijfvergoeding bij de KvK. De kosten hiervoor zijn relatief laag en worden jaarlijks vastgesteld. Vergeet niet om een geldig legitimatiebewijs mee te nemen naar je afspraak, zoals een paspoort, ID-kaart of rijbewijs. Met deze stappen is jouw eenmanszaak binnen de kortste keren een feit.

Je financiële verplichtingen als ondernemer

Oké, de inschrijving bij de KvK is rond. Gefeliciteerd, je bent nu officieel ondernemer! Nu begint het echte werk. Met je nieuwe status komen er ook een paar belangrijke financiële en administratieve verplichtingen om de hoek kijken. Zie het als het moment waarop je twee petten opzet: die van de ondernemer én die van de boekhouder. Een strakke administratie is namelijk de ruggengraat van een gezonde eenmanszaak.

De Belastingdienst ziet jou nu ook als ondernemer, en dat betekent dat je te maken krijgt met twee belangrijke belastingsoorten: de inkomstenbelasting en de omzetbelasting (die de meeste mensen kennen als btw). Het is cruciaal dat je snapt hoe dit werkt. Niet alleen om boetes te voorkomen, maar juist ook om slim gebruik te maken van de fiscale voordelen die voor je klaarliggen.

Inkomstenbelasting en de kunst van het winst berekenen

Anders dan bij een BV, waar je te maken krijgt met vennootschapsbelasting, werkt het bij een eenmanszaak simpeler. Je geeft de winst uit je onderneming jaarlijks op bij je persoonlijke aangifte inkomstenbelasting. Die winst valt in box 1, dezelfde box als inkomen uit loondienst.

Het berekenen van die ‘winst uit onderneming’ is gelukkig vrij rechttoe rechtaan:
Winst = Omzet – Zakelijke kosten

Je omzet is simpelweg al het geld dat binnenkomt uit de verkoop van je producten of diensten. Je zakelijke kosten zijn alle uitgaven die je redelijkerwijs voor je bedrijf doet. Denk aan de huur van een kantoorruimte, de inkoop van materialen, marketinguitgaven of je reiskosten.

Een gouden tip voor elke starter: houd zakelijk en privé strikt gescheiden. Open meteen een aparte zakelijke bankrekening. Dit bespaart je niet alleen een hoop hoofdpijn bij de belastingaangifte, het geeft je ook een veel helderder beeld van hoe je bedrijf er financieel voor staat.

Profiteer maximaal van fiscale startersvoordelen

Gelukkig hoef je niet over elke euro winst direct de volle mep aan belasting te betalen. De overheid helpt startende ondernemers een handje met een paar aantrekkelijke aftrekposten. Er is wel één belangrijke voorwaarde: je moet voldoen aan het urencriterium. Dat betekent dat je minimaal 1.225 uur per jaar aan je onderneming besteedt.

Tik je die uren aan? Dan kun je profiteren van:

• Zelfstandigenaftrek: Een vast bedrag dat je van je winst mag aftrekken. Dit verlaagt je belastbare inkomen aanzienlijk.
• Startersaftrek: Een extraatje bovenop de zelfstandigenaftrek. Hier mag je in de eerste vijf jaar van je ondernemerschap maximaal drie keer gebruik van maken.

Deze regelingen zijn echt bedoeld om je in die cruciale beginfase wat financiële ademruimte te geven. Zo houd je meer geld over om te investeren in de groei van je bedrijf.

De btw-carrousel onder de knie krijgen

Naast de inkomstenbelasting is de btw iets waar je vrijwel direct mee te maken krijgt. Over de meeste producten en diensten die je levert, moet je btw heffen (meestal 21%). Dit bedrag zet je apart en draag je periodiek – meestal per kwartaal – af aan de Belastingdienst via de btw-aangifte.

Het mooie is dat het ook de andere kant op werkt. De btw die jij zelf betaalt over je zakelijke inkopen en kosten, mag je weer terugvragen. Wat je uiteindelijk aan de Belastingdienst betaalt, is dus het verschil tussen de btw die je hebt ontvangen van klanten en de btw die je zelf hebt betaald.

Voor ondernemers met een bescheiden omzet (minder dan € 20.000 per kalenderjaar) bestaat er de Kleineondernemersregeling (KOR). Als je hiervoor kiest, hoef je geen btw op je facturen te zetten en doe je ook geen btw-aangifte. Dit kan je administratie een stuk eenvoudiger maken.

Let wel op: de keuze voor de KOR hangt sterk af van wie je klanten zijn. Als je veel zakelijke klanten hebt, kan het een nadeel zijn, omdat zij de btw op jouw factuur dan niet kunnen terugvragen.

De wereld van zelfstandigen is constant in beweging. Zo is het aantal zzp’ers recent met 28.000 afgenomen, deels door strengere regels rondom schijnzelfstandigheid. Wel interessant: bijna 60% van de zzp’ers die stopten, heeft nog wel werk, vaak in een flexibele rol. Meer over de dynamiek op de zzp-markt lees je op Taxlive.nl.

Veelgestelde vragen over de eenmanszaak

We hebben de oprichting, aansprakelijkheid en financiën besproken, maar in de praktijk duiken er vaak nog wat specifieke vragen op. Logisch ook, want je wilt goed voorbereid van start. Hieronder behandelen we de meest voorkomende vragen die starters ons stellen. Zie het als een laatste check voordat je met een gerust hart de sprong waagt.

Kan ik een eenmanszaak hebben naast mijn baan in loondienst?

Jazeker. Sterker nog, het is een populaire en veilige manier om je ondernemersdroom te verkennen. De winst die je met je eenmanszaak maakt, geef je simpelweg op bij je jaarlijkse aangifte inkomstenbelasting, boven op je salaris.

Een punt van aandacht: duik wel even in je huidige arbeidsovereenkomst. Sommige contracten bevatten een concurrentiebeding of clausules over nevenwerkzaamheden. Het is slim om dat vooraf te checken om gedoe met je werkgever te vermijden.

Houd ook rekening met het urencriterium. Als je parttime onderneemt, is de kans klein dat je de vereiste 1.225 uur per jaar haalt. Dat betekent dat je belangrijke fiscale voordelen, zoals de zelfstandigenaftrek en startersaftrek, misloopt.

Wat is het verschil tussen een eenmanszaak en zzp’er?

Dit is een klassieke bron van verwarring, maar het onderscheid is eigenlijk heel eenvoudig. Hoewel de termen vaak door elkaar worden gehaald, betekenen ze niet hetzelfde.

• Eenmanszaak: Dit is de juridische rechtsvorm van je bedrijf. Dit is wat je inschrijft bij de Kamer van Koophandel; de formele structuur.
• Zzp’er (zelfstandige zonder personeel): Dit beschrijft hoe je werkt. Het betekent dat je zelfstandig bent en, de naam zegt het al, geen personeel in dienst hebt.

In de praktijk hebben de meeste zzp’ers een eenmanszaak, maar niet iedere ondernemer met een eenmanszaak is zzp’er. Je kunt met een eenmanszaak namelijk prima personeel aannemen. Op dat moment ben je nog steeds een eenmanszaak, maar geen zzp’er meer.

Hoe kan ik mijn privévermogen beschermen?

De persoonlijke aansprakelijkheid is onmiskenbaar het grootste nadeel van de eenmanszaak. Hoewel je dit risico nooit volledig kunt uitsluiten, zijn er zeker stappen die je kunt nemen om je privébezittingen beter te beschermen.

• Sluit de juiste verzekeringen af: Een goede bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering is een absolute must. Afhankelijk van je vakgebied is een beroepsaansprakelijkheidsverzekering minstens zo belangrijk.
• Regel je privézaken goed: Ben je getrouwd of heb je een geregistreerd partnerschap? Overweeg dan huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden. Hiermee kun je het vermogen van je partner afschermen van eventuele zakelijke schuldeisers.
• Zorg voor waterdichte afspraken: Werk altijd met heldere offertes, contracten en algemene voorwaarden. Dit voorkomt een hoop discussies en financiële problemen achteraf.

Wanneer is overstappen naar een BV een goed idee?

Als je bedrijf groeit, kan het overstappen naar een Besloten Vennootschap (BV) een verstandige keuze zijn. Er zijn doorgaans twee belangrijke redenen om deze stap te overwegen.

Een belangrijke reden om naar een BV over te stappen is het beperken van de persoonlijke aansprakelijkheid. Wanneer de financiële risico’s van je onderneming toenemen, biedt de BV een duidelijke scheiding tussen je zakelijke en privévermogen.

Ook wordt het fiscaal aantrekkelijker bij hogere winsten. Als vuistregel kan een jaarwinst van ongeveer € 100.000 worden gehanteerd. Vanaf dat punt is het tarief van de vennootschapsbelasting voor de BV vaak voordeliger dan het tarief van de inkomstenbelasting in de hoogste schijf. Weeg deze voordelen echter goed af tegen de hogere kosten voor oprichting, notariële verplichtingen en de complexere administratie die bij een BV komen kijken.

Neem contact op met de ondernemingsrecht advocaten van Law & More voor deskundig advies betreffende uw eenmanszaak of het overstappen naar een BV.