Je wilt (door)starten met ondernemen en moet een rechtsvorm kiezen. Maar welke past écht bij jouw plannen? Die keuze raakt alles: je privé-aansprakelijkheid, wat je netto overhoudt na belastingen, hoe je met partners samenwerkt, je financieringsmogelijkheden én de continuïteit van je bedrijf. Vergissingen kunnen later duur uitpakken; overstappen kan, maar kost geld, tijd en papierwerk. Je zoekt dus een helder, praktisch overzicht dat je snel naar een onderbouwde keuze helpt.
In dit artikel krijg je precies dat. We zetten alle Nederlandse ondernemingsvormen naast elkaar — van eenmanszaak, vof en maatschap tot cv, bv, nv, coöperatie/owm, stichting, vereniging en kerkgenootschap. Per vorm lees je kort en duidelijk: wat het is, de aansprakelijkheid, de fiscale gevolgen, de voor- en nadelen, wanneer je ervoor kiest en wat oprichting en kosten inhouden. We beginnen met de belangrijkste juridische aandachtspunten en hoe professionele begeleiding je risico’s beperkt. Zo maak jij straks met vertrouwen de juiste keuze.
1. Juridische begeleiding bij de keuze van je ondernemingsvorm (Law & More)
Wat is het
Law & More begeleidt je stap voor stap bij het kiezen en inrichten van de best passende rechtsvorm. We vertalen je plannen naar concrete juridische en fiscale keuzes, bewaken risico’s, regelen heldere afspraken tussen (toekomstige) partners en leveren een praktisch actieplan.
Aansprakelijkheid
We maken je risicoprofiel expliciet en adviseren hoe je privévermogen afschermt. Bij rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid (eenmanszaak, vof, maatschap, cv) ben je privé aansprakelijk; met rechtspersoon (bv, nv, coöperatie/owm, stichting, vereniging, kerkgenootschap) meestal niet, behalve bijvoorbeeld bij wanbeheer.
Belastingen
We leggen de fiscale gevolgen per optie uit en stemmen af met je boekhouder. Ondernemingsvormen van natuurlijke personen vallen onder inkomstenbelasting; een bv/nv betaalt vennootschapsbelasting en de dga inkomstenbelasting over het gebruikelijk loon en eventueel dividend.
Voor- en nadelen
Samen wegen we aansprakelijkheid, belastingdruk, governance, financierbaarheid en continuïteit. Je krijgt een beknopte vergelijking met implicaties voor jouw branche, groeiambitie en internationale aspecten.
Wanneer kiezen
Start je nieuw, ga je investeren, personeel aannemen of groeit je risico? Dat zijn typische momenten om je ondernemingsvorm te kiezen of te herzien. We begeleiden ook geruisloze en ruisende overstappen.
Oprichting en kosten
Wij verzorgen aandeelhouders- of samenwerkingsafspraken waar nodig en inschrijving in het Handelsregister. We stemmen af met de notaris over eventuele statuten. Je krijgt vooraf duidelijke tijdslijnen en een gratis kennismakingsgesprek.
2. Eenmanszaak
Wat is het
De eenmanszaak is de simpelste ondernemingsvorm zonder rechtspersoonlijkheid. Je bent als natuurlijke persoon de eigenaar en leiding in één, met maximale wendbaarheid en minimale formaliteiten.
Aansprakelijkheid
Bij een eenmanszaak ben je privé volledig aansprakelijk voor zakelijke schulden. Gaat het mis, dan kunnen schuldeisers zich ook verhalen op je privévermogen.
Belastingen
De winst uit eenmanszaak wordt belast in de inkomstenbelasting. Administratief is het overzichtelijk, maar bij hogere winsten kan de totale belastingdruk relatief hoger zijn dan bij een bv.
Voor- en nadelen
Je kiest voor eenmanszaak om snel en kostenefficiënt te starten. Belangrijkste punten:
- Voordelen: lage oprichtingsdrempel, snelle besluitvorming en volledige zeggenschap.
- Nadelen: privé-aansprakelijkheid, lastig(er) grote financiering en kwetsbare continuïteit.
Wanneer kiezen
Geschikt voor zzp’ers en starters met beperkte risico’s en investeringen, vooral in diensten. Verwacht je snelle groei, personeel of grotere contractrisico’s, dan is tijdig heroverwegen naar een bv verstandig.
Oprichting en kosten
Inschrijven in het Handelsregister is verplicht, maar een notaris is niet nodig. Oprichting en vaste lasten zijn laag; regel wel een solide administratie en passende algemene voorwaarden.
3. Vennootschap onder firma (vof)
Wat is het
Een vof is een samenwerkingsvorm zonder rechtspersoonlijkheid waarin twee of meer personen onder een gemeenschappelijke naam een onderneming drijven. Eigendom en leiding liggen bij de vennoten gezamenlijk, met afspraken over inzet en winstverdeling.
Aansprakelijkheid
Iedere vennoot is hoofdelijk aansprakelijk. Dat betekent dat je niet alleen met je zakelijke, maar ook met je privévermogen kunt worden aangesproken voor de volledige schulden van de vof, ook als die door een mede‑vennoot zijn aangegaan.
Belastingen
De vof zelf betaalt geen vennootschapsbelasting. Elke vennoot geeft zijn of haar aandeel in de winst aan in de inkomstenbelasting.
Voor- en nadelen
Kies bewust, want de balans tussen slagkracht en risico verschilt per situatie.
- Voordelen: taakverdeling, makkelijker financiering, groter gezamenlijk vermogen, betere continuïteit dan solo.
- Nadelen: hoofdelijke aansprakelijkheid, trager beslissen, mogelijke discussies over inbreng en winst, erfgenamen kunnen een aandeel opeisen.
Wanneer kiezen
Geschikt als je met partners duurzaam wilt samenwerken, met duidelijke rolverdeling en gezamenlijke naam, terwijl de risico’s en investeringen nog beheersbaar zijn.
Oprichting en kosten
Geen notaris vereist; inschrijving in het Handelsregister is verplicht. Leg afspraken vast in een vennootschapscontract (inbreng, bevoegdheden, winstverdeling, uittreden). De oprichtingsdrempel en kosten zijn relatief laag.
4. Maatschap
Wat is het
De maatschap is een samenwerkings-ondernemingsvorm zonder rechtspersoonlijkheid waarin twee of meer personen (maten) hun arbeid, geld of goederen inbrengen om gezamenlijk een beroep of onderneming uit te oefenen. Afspraken over inbreng, winstverdeling en bevoegdheden leg je onderling vast.
Aansprakelijkheid
Omdat de maatschap geen rechtspersoon is, kunnen maten privé worden aangesproken voor verplichtingen van de maatschap. Heldere bevoegdheidsafspraken en externe vertegenwoordiging beperken risico’s; leg daarom altijd vast wie welke rechtshandelingen mag verrichten en hoe je elkaar intern vrijwaart.
Belastingen
De maatschap zelf betaalt geen vennootschapsbelasting. Elke maat geeft zijn of haar winstdeel aan in de inkomstenbelasting en voert een passende administratie voor de eigen aangifte.
Voor- en nadelen
Kiezen voor een maatschap draait om samenwerken met behoud van professionaliteit en lage formaliteiten.
- Voordelen: duidelijke taakverdeling, flexibiliteit, beperkte formaliteiten en kosten.
- Nadelen: privé-aansprakelijkheid, mogelijke besluitvormingsvertraging en afhankelijkheid van ieders inzet.
Wanneer kiezen
Passend voor professionals die structureel samenwerken, hun eigen verantwoordelijkheid willen behouden en gezamenlijk onder één naam naar buiten treden. Geschikt als investerings- en contractrisico’s beheersbaar zijn en governance-afspraken goed te organiseren zijn.
Oprichting en kosten
Geen notaris vereist; inschrijving in het Handelsregister is wel verplicht. Stel altijd een maatschapscontract op (inbreng, winst, uittreden, vertegenwoordiging). De oprichtings- en onderhoudskosten zijn doorgaans laag, zeker vergeleken met rechtspersonen.
5. Commanditaire vennootschap (cv)
Wat is het
Een commanditaire vennootschap is een samenwerkingsvorm zonder rechtspersoonlijkheid met twee typen vennoten. De beherend vennoot voert de leiding; de commanditaire (stille) vennoot brengt vooral kapitaal in en bemoeit zich niet met het bestuur.
Aansprakelijkheid
Beherende vennoten zijn hoofdelijk en privé aansprakelijk voor alle schulden van de cv. De commanditaire vennoot is in beginsel slechts aansprakelijk tot het bedrag van zijn inbreng.
Belastingen
De cv betaalt geen vennootschapsbelasting. Elke vennoot geeft zijn of haar winstdeel aan in de inkomstenbelasting.
Voor- en nadelen
Je scheidt kapitaal en leiding, wat financiering kan vergemakkelijken. Tegelijk vraagt dit om scherpe afspraken over bevoegdheden en winstverdeling.
- Risicoscheiding investeerder: commanditaire beperkt tot inbreng.
- Slagkracht: kapitaal aantrekken zonder zeggenschap te delen.
- Nadeel – hoofdelijke aansprakelijkheid: voor beherende vennoten.
- Nadeel – governance: strikte rol- en bevoegdheidsgrenzen nodig.
Wanneer kiezen
Geschikt als je groei wilt financieren met een stille partner, maar zonder aandelenstructuur. Past bij projecten met afgebakend risico en duidelijke taakverdeling.
Oprichting en kosten
Geen notaris vereist; inschrijving in het Handelsregister is verplicht. Leg afspraken vast in een cv‑contract (inbreng, bevoegdheden, winst, uittreden); de oprichtings- en onderhoudskosten zijn relatief laag.
6. Besloten vennootschap (bv)
Wat is het
De besloten vennootschap (bv) is een rechtspersoon met aandelen op naam. Eigendom ligt bij aandeelhouders; de leiding bij de directie, vaak de directeur‑grootaandeelhouder (dga). De bv biedt een duidelijke scheiding tussen privé en zakelijk vermogen en is goed schaalbaar.
Aansprakelijkheid
De bv zelf is aansprakelijk voor schulden. Bestuurders kunnen in uitzonderingen privé worden aangesproken, bijvoorbeeld bij wanbeheer of wanneer zij persoonlijk krediet hebben gesteld. Goed bestuur en heldere volmachten beperken bestuurdersrisico’s.
Belastingen
De bv betaalt vennootschapsbelasting over de winst. De dga ontvangt een fiscaal gebruikelijk loon en betaalt daarover inkomstenbelasting; uitgekeerd dividend is belast (dividendbelasting en vervolgens inkomstenbelasting in box 2). Een bv heeft vaak een iets lagere belastingdruk dan de eenmanszaak, maar wel hogere vaste kosten.
Voor- en nadelen
Kies bewust: de bv levert bescherming en professionaliteit, met zwaardere administratieve plichten.
- Beperkte aansprakelijkheid: privévermogen is in beginsel afgeschermd.
- Continuïteit en investeringen: eenvoudiger kapitaal aantrekken en bedrijf voortzetten.
- Professionele uitstraling: past bij grotere contracten en opdrachtgevers.
- Nadelen – kosten en plichten: notaris, publicatieplicht jaarrekening en accountantskosten.
- Nadelen – formaliteiten: governance en aandeelhoudersafspraken vergen onderhoud.
Wanneer kiezen
Passend bij groei, personeel, grotere contract- of investeringsrisico’s en wanneer winst wordt geherinvesteerd. Ook geschikt als je externe investeerders of mede‑aandeelhouders wilt toelaten en governance en continuïteit wilt borgen.
Oprichting en kosten
Oprichting via de notaris met een oprichtingsakte en statuten; inschrijving in het Handelsregister is verplicht. Jaarlijks geldt een publicatieplicht van (verkorte) jaarstukken. Reken op hogere doorlopende administratie- en advieskosten dan bij rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid.
7. Naamloze vennootschap (nv)
Wat is het
De nv is een rechtspersoon met vrij overdraagbare aandelen en een duidelijke scheiding tussen eigendom en leiding. Dit maakt grootschalige kapitaalwerving mogelijk en past bij ondernemingen met een brede aandeelhoudersbasis of beursambitie.
Aansprakelijkheid
De nv is zelf aansprakelijk voor schulden; aandeelhouders riskeren in beginsel alleen hun inleg. Bestuurders kunnen uitzonderlijk privé aansprakelijk zijn, bijvoorbeeld bij wanbeheer of onbehoorlijk bestuur.
Belastingen
De nv betaalt vennootschapsbelasting over de winst. Uitkeringen aan aandeelhouders vinden plaats via dividend, waarover dividendbelasting wordt ingehouden.
Voor- en nadelen
Een nv levert schaalbaarheid en financieringskracht, maar brengt zwaardere rapportage en governance met zich mee. Denk daarom aan de volgende kernpunten:
- Beperkte aansprakelijkheid: afscherming privévermogen van aandeelhouders.
- Kapitaaltoegang: eenvoudiger grote bedragen aantrekken, eventueel via beurs.
- Professionele governance: heldere rolverdeling tussen bestuur en aandeelhouders.
- Zwaardere plichten: ruimere publicatieplicht en compliance‑last.
- Complexer besluitvormingsproces: grotere afstand tussen eigenaars en leiding.
Wanneer kiezen
Kies een nv bij grote investeringsbehoefte, internationale groei of wanneer vrije overdraagbaarheid van aandelen gewenst is. Ook passend als je een brede groep investeerders wilt toelaten of een beursnotering overweegt.
Oprichting en kosten
Oprichting verloopt via de notaris met statuten en inschrijving in het Handelsregister. Reken op zwaardere jaarrekening- en publicatieplichten dan bij kleinere rechtsvormen en hogere doorlopende compliance‑kosten.
8. Coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij (owm)
Wat is het
Een coöperatie en de onderlinge waarborgmaatschappij zijn rechtspersonen met leden. Je organiseert samenwerking en inkoop of dienstverlening via het collectief, waarbij de onderneming op naam van de rechtspersoon draait en het resultaat ten goede komt aan de leden.
Aansprakelijkheid
Omdat er rechtspersoonlijkheid is, zijn leden in beginsel niet privé aansprakelijk voor schulden van de organisatie. Bestuurders kunnen bij onbehoorlijk bestuur alsnog worden aangesproken; duidelijke statuten en governance beperken dit risico.
Belastingen
De coöperatie/owm betaalt vennootschapsbelasting over de winst van de rechtspersoon. Vergoedingen of uitkeringen aan leden kunnen bij leden belast zijn in de inkomstenbelasting, afhankelijk van de aard van de uitkering.
Voor- en nadelen
Kiezen voor een ledenorganisatie draait om schaalvoordeel en gezamenlijke regie met beperkte privé‑risico’s.
- Schaal en onderhandelingskracht: samen inkopen, produceren of afzetten.
- Beperkte aansprakelijkheid: afscherming van privévermogen via de rechtspersoon.
- Formele lasten: statuten, jaarstukken en governance vergen onderhoud.
Wanneer kiezen
Passend als je met meerdere ondernemers of professionals structureel wilt samenwerken en voordelen collectief wilt delen, zonder aandelenstructuur. Ook geschikt als leden invloed willen houden op strategie, toelating en verdeling van resultaten.
Oprichting en kosten
Oprichting verloopt via de notaris met statuten en inschrijving in het Handelsregister. Reken op hogere vaste lasten dan bij vormen zonder rechtspersoonlijkheid door notariële oprichting, administratie en publicatieplichten.
9. Stichting
Wat is het
Een stichting is een rechtspersoon die een bepaald doel nastreeft en bedrijfsmatig kan handelen om dat doel te realiseren. Deze ondernemingsvorm is organisatorisch flexibel en wordt vaak ingezet om activiteiten, projecten of vermogen duurzaam en professioneel te beheren.
Aansprakelijkheid
Omdat de stichting rechtspersoonlijkheid heeft, zijn schuldeisers in beginsel aangewezen op het vermogen van de stichting en niet op jouw privévermogen. Bestuurders kunnen in uitzonderingen wél privé aansprakelijk zijn, bijvoorbeeld bij onbehoorlijk bestuur of wanbeheer.
Belastingen
Als rechtspersoon kan een stichting vennootschapsbelasting verschuldigd zijn, afhankelijk van haar activiteiten en of er sprake is van een onderneming. De fiscale positie vereist daarom een zorgvuldige beoordeling en afstemming met adviseurs.
Voor- en nadelen
De stichting biedt beperkte aansprakelijkheid en een professionele structuur, passend bij langdurige projecten en fondsen. Daar staat tegenover dat goede governance, transparantie en strakke vastlegging van doel en besteding essentieel zijn en voor extra beheerslast zorgen.
Wanneer kiezen
Kies een stichting wanneer je activiteiten of vermogen doelgebonden wilt organiseren, bijvoorbeeld voor maatschappelijke, culturele of educatieve projecten. Ook bij subsidie‑ en fondswerving is een rechtspersoon vaak vereist of sterk in het voordeel.
Oprichting en kosten
Oprichting verloopt via de notaris met een oprichtingsakte en statuten; inschrijving in het Handelsregister is verplicht. Reken op hogere oprichtings- en beheerlasten dan bij rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid, onder meer door governance‑ en administratieve verplichtingen.
10. Vereniging
Wat is het
Een vereniging is een rechtspersoon met leden voor een gemeenschappelijk doel. Het bestuur voert uit; de algemene ledenvergadering besluit. Deze rechtsvorm is geschikt als ondernemingsvorm wanneer leden richting en resultaat willen beïnvloeden.
Aansprakelijkheid
Als rechtspersoon zijn leden niet privé aansprakelijk. Bestuurders kunnen bij onbehoorlijk bestuur alsnog privé worden aangesproken, waardoor goed bestuur en transparantie essentieel zijn.
Belastingen
Drijft de vereniging een onderneming, dan kan vennootschapsbelasting gelden. Btw en loonheffingen gelden waar activiteiten dat vereisen, afhankelijk van diensten, omzet en personeel.
Voor- en nadelen
De vereniging biedt ledeninvloed met afgeschermd risico. Zonder heldere afspraken vertraagt besluitvorming.
- Beperkte aansprakelijkheid: afscherming privévermogen via de rechtspersoon.
- Ledeninspraak: democratische sturing en draagvlak.
- Flexibel: ook inzetbaar met commerciële activiteiten.
- Nadeel – governance: trager besluiten en meer administratie.
Wanneer kiezen
Kies dit bij structurele samenwerking met leden rond een gedeelde activiteit of belang. Passend voor clubs, branche‑initiatieven en evenementen waarbij ledenparticipatie kernwaarde is.
Oprichting en kosten
Leg doel en ledenrechten in statuten vast en schrijf in bij de KvK. Notariële statuten en extra governance zijn bij grotere ambities verstandig, met beperkte maar terugkerende beheerkosten.
11. Kerkgenootschap
Wat is het
Een kerkgenootschap is een rechtspersoon die levensbeschouwelijke en religieuze doelen organiseert. Het kan daarnaast ondersteunende of maatschappelijke activiteiten ontplooien en past als rechtsvorm binnen het Nederlandse overzicht van ondernemingsvormen met rechtspersoonlijkheid.
Aansprakelijkheid
Omdat het een rechtspersoon is, zijn schulden in beginsel beperkt tot het vermogen van het kerkgenootschap. Bestuurders kunnen bij onbehoorlijk bestuur of wanbeheer toch privé aansprakelijk worden gesteld, waardoor zorgvuldig bestuur en duidelijke mandaten essentieel zijn.
Belastingen
Voor zover een kerkgenootschap een onderneming drijft, kan vennootschapsbelasting spelen. Btw en loonheffingen zijn afhankelijk van de aard van de activiteiten en eventuele arbeidsrelaties; laat dit vooraf fiscaal toetsen.
Voor- en nadelen
Voordeel is de rechtspersoonlijkheid met afscherming van privévermogen en ruimte voor eigen statuut of kerkorde. Nadeel is de noodzaak van goede governance, transparantie en een fiscale beoordeling bij commerciële activiteiten, wat extra administratieve lasten meebrengt.
Wanneer kiezen
Kies dit wanneer de kernactiviteit kerkelijk of levensbeschouwelijk is en je leden, gemeenten of parochies onder één structuur wilt organiseren. Het past als autonomie, continuïteit en ledenparticipatie belangrijk zijn, terwijl risico’s beheerst moeten blijven.
Oprichting en kosten
Oprichting volgt de eigen statuten of kerkorde; structureer bevoegdheden en besluitvorming duidelijk. Inschrijving in het Handelsregister is aan de orde bij ondernemingsactiviteiten; reken op kosten voor administratie, jaarstukken en waar nodig notariële en fiscale begeleiding.
Tot slot
De juiste ondernemingsvorm kiezen draait om vijf knoppen: aansprakelijkheid, belastingdruk, samenwerking, continuïteit en financiering. Je keuze vandaag bepaalt je speelruimte morgen. Herzie je vorm zodra je risico’s, winst of team groeien; voorkomen is goedkoper dan later repareren.
Vragen of twijfels? Start je net, ga je met partners samenwerken, wil je investeren of personeel aannemen, of speelt er iets internationaals? Wij maken een scherpe vergelijking op maat, doen een risicoscan en regelen je oprichtingsstukken en KvK‑inschrijving. Met transparante tarieven en een gratis kennismaking. Neem contact op met Law & More en maak met vertrouwen de keuze die jouw onderneming vooruit helpt.
