Wat is een verstekvonnis en hoe tekent u nu verzet aan?

Een verstekvonnis is een uitspraak van de rechter wanneer de gedaagde partij niet verschijnt of geen verweer voert; in de meeste civiele zaken kunt u daartegen verzet instellen binnen vier weken nadat het vonnis via de deurwaarder is betekend. Die enkele zin bepaalt of u straks met loonbeslag, hoge rente en extra proceskosten wordt geconfronteerd, of toch nog de kans krijgt om uw kant van het verhaal te vertellen.

Zodra de deurwaarder aanbelt, begint de klok te tikken. Strikte termijnen, ingewikkelde voorschriften en de directe uitvoerbaarheid van veel verstekvonnissen maken dit onderwerp niet alleen juridisch interessant, maar vooral financieel en emotioneel belastend. In dit artikel leest u stap voor stap wat een verstekvonnis precies is, welke gevolgen het heeft en hoe u tijdig én effectief verzet aantekent. Zo weet u precies welke beslissingen nú nodig zijn om escalatie te voorkomen.

Wat is een verstekvonnis precies?

In het Burgerlijk Procesrecht is een verstekvonnis de uitspraak die de rechter doet wanneer de gedaagde niet op de rolzitting verschijnt of geen schriftelijk verweer indient. De artikelen 139–143 Rv regelen deze situatie: verschijnt de gedaagde niet, dan “verleent” de rechtbank eerst verstek en wijst vervolgens – meestal in één moeite door – de vordering toe, tenzij deze onrechtmatig of onvoldoende onderbouwd is. Dit vonnis kan zowel een tussenvonnis (bijvoorbeeld over bevoegdheid) als een eindvonnis zijn, maar in de praktijk is het vaak meteen een eindvonnis dat uitvoerbaar bij voorraad wordt verklaard.

Let op het begrippenpaar: “verstek” is de proceshouding (niet verschijnen); het “verstekvonnis” is de daadwerkelijke rechterlijke beslissing die daarop volgt. In strafzaken bestaat ook verstek, maar daar kan de rechter in afwezigheid van de verdachte vonnis wijzen en heeft de verdachte andere verzet- en hoger-beroepstermijnen. Ons focuspunt blijft het civiele verstekvonnis na een reguliere dagvaarding door een deurwaarder.

Wanneer wordt verstek verleend?

Verstek wordt alleen verleend als:

• de dagvaarding correct is betekend op het juiste adres;
• de wettelijke termijnen tussen dagvaarding en zitting zijn gerespecteerd;
• de rechter heeft vastgesteld dat hoor en wederhoor pas mogelijk is zodra de gedaagde verschijnt.
  Veelvoorkomende oorzaken zijn verhuisberichten die nooit zijn doorgegeven, het negeren van aangetekende post of simpelweg onderschatting van de gevolgen bij consumentenzaken, huurgeschillen of arbeidsconflicten.

Juridische grondslagen en relevante artikelen

Belangrijkste bepalingen:

• Art. 139–143 Rv (civiele verstekprocedure)
• Art. 55 Rv (vereisten voor betekening)
• EU-Betekeningsverordening 2020/1784 voor grensoverschrijdende dagvaardingen

Bestuursrecht en belastingrecht kennen eigen regimes; daar spreekt men van bezwaar of administratief beroep in plaats van verzet.

Gevolgen van een verstekvonnis voor eiser en gedaagde

Zodra de rechter een verstekvonnis uitspreekt, gaan de kaarten opnieuw geschud worden – maar dan meestal in het voordeel van de eiser. De vordering wordt in beginsel volledig toegewezen en de gedaagde wordt veroordeeld tot betaling van hoofdsom, wettelijke (handels)rente en de proceskosten. Daarnaast belandt de gedaagde in de positie van schuldenaar zonder dat hij zijn inhoudelijke verhaal heeft kunnen doen, wat de onderhandelingspositie sterk verzwakt.

Voor de eiser betekent het vonnis vooral snelheid. Met de grosse in de hand kan hij direct executiemaatregelen treffen:

• beslag op loon of bankrekening;
• beslag op roerende zaken of onroerend goed;
• inschrijving bij het Kadaster of BKR, wat de kredietwaardigheid aantast.

Voor de gedaagde stapelen de financiële en praktische gevolgen zich op: hogere kosten, reputatieschade en de stress van dreigende ontruiming of blokkade van bankrekeningen. Tijdig verzet is dus cruciaal om de schade te beperken.

Uitvoerbaarheid bij voorraad en opschortende werking

De meeste civiele verstekvonnissen worden “uitvoerbaar bij voorraad” verklaard (art. 233 Rv). Dat geeft de eiser het recht meteen te executeren, ook al tekent de gedaagde verzet aan. Enkel in uitzonderlijke situaties – bijvoorbeeld wanneer de rechter zelf geen uitvoerbaarheid bij voorraad toekent of wanneer hoger beroep openstaat tegen een tussenvonnis – heeft het verzet een opschortende werking en moet de eiser op pauze drukken.

Kostenplaatje voor beide partijen

Naast de hoofdsom komen er voor de gedaagde doorgaans volgende posten bovenop: griffierecht, dagvaardingskosten, salaris gemachtigde, rente en beslagkosten. In de verzetfase lopen daar opnieuw griffierecht en advocaatkosten bij op. Verliest de gedaagde ook na verzet, dan betaalt hij dubbel. Voor de eiser ligt het financiële risico lager, maar bij foutieve executie of ten onrechte toegekend verstek kan hij alsnog aansprakelijk worden gesteld voor schade en nodeloze kosten.

Hoe ontdekt u dat er een verstekvonnis is uitgesproken?

U merkt een verstekvonnis meestal pas op wanneer de gerechtsdeurwaarder een grosse (afschrift met executoriale kracht) aan u overhandigt of in een gesloten envelop in uw brievenbus achterlaat. Vanaf dat moment begint de verzettermijn te lopen. Soms krijgt u eerst een brief van de rechtbank of de advocaat van de eiser, maar die aankondigingen starten de klok níét; alleen een officiële betekening via de deurwaarder is juridisch beslissend. Noteer dus onmiddellijk de datum van ontvangst, check of het vonnis “uitvoerbaar bij voorraad” is verklaard en neem direct contact op met een advocaat om de hard aflopende vierwekentermijn niet te missen.

Betekening & kennisgeving stap voor stap

1. Deurwaarder maakt een exploot op uw woon- of vestigingsadres.
2. In het exploot staat: datum, zaaknummer, hoofdsom, proceskosten en of het vonnis uitvoerbaar bij voorraad is.
3. De deurwaarder deponeert de grosse fysiek of per aanbevolen post wanneer niemand opent.
4. Kopie gaat naar de griffie; daarmee is de betekening rechtsgeldig en start de termijn.

Veelvoorkomende misverstanden

• “Ik heb niks ontvangen, dus de termijn is nog niet begonnen.” → Een exploot op het oude GBA-adres telt ook als betekend.
• “Een gewone brief van de rechtbank is voldoende bewijs.” → Alleen een deurwaardersexploot heeft rechtskracht voor de verzettermijn.
• “Verzet schorst automatisch de executie.” → Onjuist; bij uitvoerbaarheid bij voorraad kan beslag gewoon doorgaan.

Verzet aantekenen: stappenplan van dagvaarding tot zitting

U heeft de grosse ontvangen – nu telt elke dag. Alleen de oorspronkelijk gedaagde kan verzet instellen en in de meeste gevallen is de hard-cap vier weken na betekening (art. 143 lid 1 Rv). Woont u buiten Nederland? Dan is de termijn acht weken. In sommige spoedvonnissen over woningontruiming kan de rechter een kortere termijn bepalen; dat staat dan expliciet in het dictum. Onderstaande tijdlijn laat zien hoe snel het moet gaan.

Stap 1 – Spoedinventarisatie en juridisch advies

Verzamel onmiddellijk dagvaarding, verstekvonnis en relevante contracten. Een advocaat toetst of de dagvaarding geldig is, berekent de uiterste verzettermijn en stelt een voorlopige verweerstrategie op. Wacht u langer dan een week, dan blijft er te weinig tijd over voor een solide dagvaarding.

Stap 2 – Concept en betekening verzetdagvaarding

De advocaat stelt de verzetdagvaarding op met:

• duidelijke grieven tegen het verstekvonnis;
• nieuw feiten- en bewijsmateriaal;
• keuze voor dezelfde rechtbank en een roldatum.

Deurwaarder betekent het document aan de eiser; daarna wordt het elektronisch ingediend bij de rechtbank en betaalt u griffierecht. Zonder correcte betekening is het verzet niet-ontvankelijk.

Stap 3 – Procedure na het indienen

Op de eerste rolzitting kan de eiser schriftelijk antwoorden; daarna volgt meestal een comparitie. Tijdens deze zitting onderzoekt de rechter of een schikking mogelijk is en bepaalt hij de verdere bewijsopdracht. Tot het eindvonnis blijft het oorspronkelijke verstekvonnis in principe uitvoerbaar bij voorraad.

Alternatieven en valkuilen

Gaat het om een verstekvonnis dat al in hoger beroep is gewezen? Dan moet u geen verzet maar cassatie instellen. Te late indiening of vormfouten leiden tot niet-ontvankelijkheid; de oude veroordeling blijft dan staan. Controleer ook altijd de bevoegdheid van de rechtbank – een onbevoegde rechter kan alsnog de veroordeling laten sneuvelen.

Hoe voert u effectief verweer in de verzetprocedure?

Een succesvol verweer start met een grondige dissectie van de oorspronkelijke dagvaarding én het verstekvonnis. Kijk eerst naar formele punten:

• is de rechtbank wel bevoegd?
• klopt de oproepingstermijn?
• zijn alle stukken correct betekend?

Een enkel formeel gebrek kan al genoeg zijn om het verstekvonnis te laten vernietigen. Daarna komt het materiële verweer. Zet de vordering uiteen in losse bestanddelen (bijvoorbeeld overeenkomst, tekortkoming, schade, causaal verband) en val deze één voor één aan met documenten, getuigenverklaringen of een deskundigenrapport. Onthoud dat de eiser de bewijslast draagt; uw taak is gaten schieten in de onderbouwing of alternatieve feiten aannemelijk maken.

Prioriteer: eerst procedurele verweren, dan inhoudelijke; dat voorkomt dat u onnodig diep op de materie ingaat als de zaak al op formaliteiten kan kantelen. Verschijnt u al vóór de rolzitting, dan kunt u soms het verstek “zuiveren” waardoor het eerdere vonnis van rechtswege vervalt en de procedure als een gewone bodemzaak verdergaat.

Processuele tactiek en best practices

• Overweeg een incidentele vordering tot voorlopig getuigenverhoor om druk te zetten.
• Vraag tijdig om uitstel als cruciale bewijsstukken nog moeten worden opgevraagd; motiveer dit goed.
• Gebruik een reconventionele vordering wanneer u zelf nog een tegenclaim hebt; zo vergroot u onderhandelingsruimte.

Kosten beheersen en kansen inschatten

Maak vooraf een realistische kosten-batenanalyse: combineer een ruwe begroting van griffierecht, advocaat- en bewijs­kosten met een inschatting van slagingskans (> 50 % juridisch, > 75 % bewijs). Blijft de ratio negatief, onderhandel dan over een betalingsregeling of schikking om dubbele proceskosten bij verlies te vermijden.

Veelgestelde vragen over verstekvonnis en verzet

Onderstaand vindt u korte en bondige antwoorden op veelgestelde vragen die onze cliënten na ontvangst van een verstekvonnis stellen. Gebruik het overzicht als snelle checklist, maar raadpleeg altijd een advocaat voor maatwerk.

Wat gebeurt er precies na een verstekvonnis?

De eiser ontvangt een grosse en kan direct executiemaatregelen starten: loon- of bankbeslag, ontruiming, inschrijving in het Kadaster of BKR. De gedaagde betaalt hoofdsom, rente en proceskosten, tenzij hij tijdig verzet instelt.

Is een verstekvonnis altijd uitvoerbaar bij voorraad?

Meestal wel: de rechter voegt vaak “uitvoerbaar bij voorraad” toe (art. 233 Rv). Ontbreekt die clausule of is het verstekvonnis slechts tussentijds, dan moet de eiser wachten met executie tot het eindvonnis.

Wat als ik de verzettermijn heb gemist?

Na vier weken (acht bij buitenlandse woonplaats) is verzet in principe uitgesloten. Alleen bij overmacht of een niet-correcte betekening kan alsnog termijnherstel of heropening via art. 143 Rv worden afgedwongen.

Kan ik na verzet nog in hoger beroep?

Ja. Het eindvonnis in de verzetprocedure kan binnen drie maanden worden aangevochten bij het gerechtshof. Daarmee begint een geheel nieuwe beoordeling van feiten en recht.

Geldt dit ook in strafrecht en bestuursrecht?

Nee. Strafzaken kennen hun eigen verzetsregeling tegen bij verstek gewezen vonnissen (art. 408 Sv). In het bestuursrecht spreekt men van bezwaar of beroep; daar is het civiele verzetregime niet van toepassing.

Snel handelen voorkomt escalatie

Een verstekvonnis komt hard aan: de rechter heeft de vordering al toegewezen, executie kan morgen beginnen en u hebt slechts vier weken om het tij te keren. Wie de klok laat lopen, betaalt vaak dubbel – hoofdsom, rente én nieuwe proceskosten. Controleer daarom onmiddellijk de datum van betekening, verzamel uw stukken en laat een gespecialiseerde advocaat de verzetkansen toetsen. Een tijdige, goed onderbouwde verzetdagvaarding legt het dossier opnieuw open en kan beslag of ontruiming nog stoppen. Kortom, snelheid is uw beste verdediging. Heeft u net een verstekvonnis ontvangen of twijfelt u over de verzettermijn? Bel ons voor spoedadvies of stuur uw stukken direct naar Law & More voor een snelle juridische analyse.