Wat is een VOF? Simpel gezegd is een Vennootschap onder Firma een rechtsvorm waarbij je met minimaal één andere ondernemer – een vennoot – een bedrijf start onder één gezamenlijke naam. Het is de meest directe vorm van een zakelijk partnerschap, waarin jullie niet alleen de winst, maar ook de volledige verantwoordelijkheid delen.

De VOF in duidelijke taal

Je kunt een VOF het beste zien als een soort 'zakelijk huwelijk'. Twee of meer mensen besluiten de handen ineen te slaan om een gezamenlijk doel na te jagen. Denk aan het opzetten van een restaurant, een marketingbureau of een aannemersbedrijf. Elke partner, oftewel vennoot, brengt iets in. Dat kan geld zijn, maar ook goederen zoals een bedrijfsauto, of simpelweg arbeid en expertise.

Het meest bepalende kenmerk, en tegelijkertijd het grootste risico, is de hoofdelijke aansprakelijkheid. Concreet betekent dit dat iedere vennoot met zijn of haar volledige privévermogen opdraait voor alle schulden van het bedrijf. Zelfs als die schulden door een andere vennoot zijn gemaakt.

Een analogie om de VOF te begrijpen

Stel je voor dat jij en een goede vriend besluiten om samen een boot te kopen voor het organiseren van vistochten. Jullie richten een VOF op. Jij legt het geld in voor de aanschaf van de boot, en je vriend brengt zijn ervaring als visser en zijn netwerk in.

De winst die jullie maken met de vistochten, verdelen jullie volgens de afspraken die jullie onderling hebben gemaakt. Maar dan, zonder met jou te overleggen, bestelt je vriend een peperdure nieuwe motor voor de boot en kan de rekening niet betalen. In dat geval kan de leverancier niet alleen de VOF aanspreken, maar ook jou persoonlijk voor het volledige bedrag. Hij zou zelfs beslag kunnen leggen op jouw privé-spaargeld of je huis. Dit is de harde kern van hoofdelijke aansprakelijkheid: samen uit, samen thuis, maar ook samen de financiële klappen opvangen.

Hoewel dit riskant klinkt, is de VOF een populaire keuze voor startende ondernemers door de eenvoudige oprichting en de fiscale voordelen. Het is echter niet de meest gekozen rechtsvorm in Nederland. In het tweede kwartaal van 2025 was ongeveer 69% van alle bedrijven een eenmanszaak, wat betekent dat de VOF en andere rechtsvormen de overige 31% vertegenwoordigen. De populariteit is licht afgenomen door alternatieven als de flex-BV, maar desondanks kiezen duizenden starters nog jaarlijks voor deze manier van samenwerken. Lees meer over de verdeling van rechtsvormen in Nederland en ontdek de laatste trends.

De VOF in één oogopslag

Om je een snel en helder overzicht te geven, hebben we de belangrijkste kenmerken van de VOF hieronder samengevat. Zie deze tabel als een handige checklist voordat we dieper ingaan op zaken als de oprichting, belastingen en de details rondom aansprakelijkheid.

Kenmerk	Beschrijving
Aantal personen	Minimaal twee vennoten; er is geen maximumaantal.
Oprichting	Eenvoudig, via inschrijving bij de Kamer van Koophandel (KvK).
Notariële akte	Wettelijk niet verplicht, maar een vennootschapscontract is zeer sterk aan te raden.
Aansprakelijkheid	Alle vennoten zijn hoofdelijk en met hun privévermogen aansprakelijk.
Belastingen	De VOF zelf betaalt geen belasting. Elke vennoot betaalt inkomstenbelasting over zijn of haar eigen winstaandeel.
Inbreng	Kan bestaan uit geld, goederen (zoals apparatuur) of arbeid.
Continuïteit	De VOF eindigt juridisch als een vennoot uittreedt of overlijdt, tenzij dit anders is vastgelegd in het vennootschapscontract.

Deze kenmerken vormen de basis van de VOF. Het is een flexibele en toegankelijke rechtsvorm, maar de persoonlijke risico's vragen om duidelijke afspraken en een goede vertrouwensband tussen de vennoten.

Een VOF starten in de praktijk

Het opzetten van een vennootschap onder firma is verrassend laagdrempelig, maar vraagt wel om een doordachte aanpak. Het hele proces bestaat uit een paar duidelijke stappen, waarmee u het fundament legt voor een succesvolle samenwerking. Denk daarbij niet alleen aan de officiële registratie, maar juist ook aan de afspraken die u onderling maakt.

De reis van een idee naar een operationele VOF begint met de belangrijkste stap: het opstellen van een solide vennootschapscontract. Hoewel zo'n document wettelijk niet verplicht is, kunt u een VOF starten zonder contract vergelijken met het bouwen van een huis zonder bouwtekening. U vraagt om problemen.

Het vennootschapscontract opstellen

Een vennootschapscontract, ook wel een VOF-contract genoemd, vormt de juridische ruggengraat van uw samenwerking. Hierin leggen de vennoten de spelregels vast. Dit voorkomt misverstanden en conflicten op het moment dat de zaken complexer worden, bijvoorbeeld bij succes, tegenslag of als een van de vennoten ermee wil stoppen.

Essentiële onderdelen die in dit contract thuishoren, zijn:

• Inbreng van de vennoten: Wat brengt iedere vennoot precies in? Dit kan geld zijn, maar ook goederen (zoals een laptop of bedrijfsauto) of simpelweg arbeid en kennis. Het is cruciaal om de waarde van deze inbreng duidelijk vast te leggen.

• Winst- en verliesverdeling: Hoe wordt de winst verdeeld? Gebeurt dit in verhouding tot de inbreng, krijgt iedereen een gelijk deel, of gelden er andere afspraken? Regel ook wat er gebeurt bij een eventueel verlies.

• Bevoegdheden: Wie mag welke beslissingen nemen? Mag een vennoot zelfstandig contracten tot een bepaald bedrag afsluiten, of is daarvoor altijd toestemming van de andere vennoot (of vennoten) nodig?

• Arbeidsongeschiktheid en overlijden: Wat zijn de gevolgen als een vennoot langdurig ziek wordt? En wat gebeurt er met de VOF en het aandeel van de vennoot bij overlijden?

• Geschillenregeling en uittreding: Hoe lost u conflicten op? En onder welke voorwaarden kan een vennoot uit de VOF stappen en hoe wordt zijn of haar aandeel dan berekend en uitgekeerd?

Een goed VOF-contract fungeert als een routekaart voor uw samenwerking. Het dwingt u om vooraf na te denken over lastige scenario's, waardoor u achteraf dure en tijdrovende conflicten voorkomt.

Inschrijving bij de KvK

Zodra het vennootschapscontract is opgesteld en ondertekend, volgt de officiële inschrijving in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK). Deze inschrijving is wettelijk verplicht voor elke VOF.

Alle vennoten moeten persoonlijk aanwezig zijn bij de KvK-afspraak of zich online legitimeren. Iedere vennoot dient een geldig legitimatiebewijs mee te nemen. De KvK controleert de gegevens en schrijft de VOF in, waarna u een uniek KvK-nummer ontvangt.

De KvK geeft de oprichting van uw VOF automatisch door aan de Belastingdienst. U hoeft zich dus niet apart aan te melden. De Belastingdienst stuurt de VOF vervolgens een btw-identificatienummer (btw-id) en een omzetbelastingnummer toe. Vanaf dat moment bent u verplicht btw-aangifte te doen.

Na de oprichting aan de slag

Met de inschrijving bij de KvK en de ontvangst van de btw-nummers is uw VOF officieel een feit en klaar om zaken te doen. Dit is het moment om verdere stappen te zetten, zoals het openen van een zakelijke bankrekening en het opzetten van een deugdelijke administratie.

Zodra uw VOF operationeel is, is effectieve marketing van cruciaal belang om uw doelgroep te bereiken en groei te realiseren. Een doordachte strategie is hierbij onmisbaar, en er zijn veel nuttige bronnen die u kunnen helpen met online marketing voor MKB die daadwerkelijk resultaat oplevert. De juridische structuur correct opzetten is de eerste stap; de markt veroveren is de volgende.

De impact van hoofdelijke aansprakelijkheid

Als er één ding is dat je moet onthouden over de VOF, dan is het wel hoofdelijke aansprakelijkheid. Dit is de juridische kern van deze rechtsvorm en tegelijkertijd het grootste persoonlijke risico voor jou en je partners. Maar wat houdt het nu precies in, in de praktijk?

Simpel gezegd: elke vennoot is met zijn of haar volledige privévermogen aansprakelijk voor alle schulden van de VOF. Dat lees je goed: alle schulden. Je bent dus niet alleen verantwoordelijk voor je eigen deel, maar voor de volle 100% van de verplichtingen die de VOF aangaat, ook die van je zakenpartner(s).

Een scenario uit de praktijk

Stel, je hebt samen met een compagnon een hoveniersbedrijf. Het loopt lekker. Op een dag besluit je partner, zonder met jou te overleggen, een hypermoderne graafmachine van € 40.000 aan te schaffen. Hij is overtuigd dat dit de business een enorme boost gaat geven, maar de aankoop is impulsief en eigenlijk financieel onverantwoord.

Dan slaat het noodlot toe. Een grote opdrachtgever gaat failliet en de VOF komt plotseling krap bij kas te zitten. De rekening voor die graafmachine kan niet meer betaald worden uit het bedrijfsvermogen. En nu?

De leverancier wil zijn geld zien, en terecht. Hij heeft juridisch gezien een paar opties om de schuld te verhalen.

• Hij kan het bedrijfsvermogen van de VOF aanspreken.

• Hij kan het privévermogen van jouw partner aanspreken.

• Hij kan bij jou aankloppen voor het volledige privévermogen, voor de totale € 40.000.

Dat laatste punt is cruciaal. Een schuldeiser hoeft de schuld niet op te splitsen. Hij kan gewoon de vennoot kiezen die het makkelijkst lijkt te kunnen betalen en daar het hele bedrag opeisen. Dat betekent dat jouw spaargeld, je auto of in het ergste geval zelfs de overwaarde op je huis gebruikt kan worden om de schuld van de VOF af te lossen.

De rol van het vennootschapscontract

Nu denk je misschien: "Maar mijn partner heeft die machine gekocht, dus hij moet maar betalen!" Intern, tussen jullie als partners, klopt dat ook. In een goed opgesteld vennootschapscontract leg je afspraken vast over de interne draagplicht. Hierin kun je bijvoorbeeld opnemen dat een vennoot zelf opdraait voor de schulden die hij of zij maakt.

Richting de buitenwereld, zoals een leverancier, heeft dit contract echter geen enkele waarde. Voor een schuldeiser zijn jullie samen één. Hij kan dus nog steeds bij jou aankloppen voor de volledige schuld. De enige optie die jij dan hebt, is om achteraf via een juridische procedure het geld terug te vorderen van je partner. Een proces dat vaak lang, duur en funest voor de werkrelatie is.

Zoals de Kamer van Koophandel zelf ook benadrukt, is deze aansprakelijkheid een kernpunt van de VOF. De afbeelding hieronder, afkomstig van hun website, laat goed zien hoe direct de link is tussen de VOF en de privévermogens van de vennoten.

Deze visualisatie maakt pijnlijk duidelijk dat er geen waterdichte scheiding is tussen het bedrijf en de personen erachter. Precies daarin schuilt het risico.

Je privésituatie en de VOF

De gevolgen van hoofdelijke aansprakelijkheid stoppen niet bij de voordeur van je kantoor; ze lopen door tot in je privésituatie. Zeker als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, moet je extra opletten. Hoe groot de impact is, hangt af van jullie huwelijkse voorwaarden.

• Gemeenschap van goederen: Ben je in gemeenschap van goederen getrouwd? Dan kan een schuldeiser van de VOF zich verhalen op het hele gezamenlijke vermogen. Dit betekent dat ook de bezittingen van je partner gevaar lopen door de zakelijke schulden.

• Huwelijkse voorwaarden: Met de juiste huwelijkse voorwaarden kun je het privévermogen van je partner wél beschermen. Door een strikte scheiding van vermogens aan te brengen, kan een schuldeiser in principe niet aan het eigendom van je partner komen.

Wees je bewust van deze verwevenheid. Het starten van een VOF is niet alleen een zakelijke beslissing, maar heeft ook diepgaande persoonlijke en financiële gevolgen voor je gezin. Een open gesprek hierover met je partner en juridisch advies over huwelijkse voorwaarden is dan ook geen overbodige luxe, maar pure noodzaak.

Belastingen en fiscale voordelen voor vennoten

Een vraag die ik als adviseur vaak krijg is: "Hoe zit het nou precies met de belasting bij een VOF?" Gelukkig is het antwoord simpeler dan je misschien denkt, en het is meteen een van de grootste troeven van deze rechtsvorm. De VOF als bedrijf betaalt zelf namelijk geen inkomstenbelasting. De fiscus ziet de VOF niet als een aparte entiteit die winstbelasting moet afdragen.

In plaats daarvan kijkt de Belastingdienst rechtstreeks naar de mensen achter het bedrijf: de vennoten. Iedere vennoot wordt gezien als zelfstandig ondernemer voor de inkomstenbelasting. Dat betekent dat jij persoonlijk belasting betaalt over jouw deel van de winst.

Ondernemersvoordelen voor elke vennoot

Omdat de fiscus jou als vennoot als ondernemer ziet, open je de deur naar dezelfde fiscale voordelen als iemand met een eenmanszaak. Juist hier wordt de VOF financieel een heel slimme keuze, met name voor startende ondernemers.

Om deze voordelen te mogen benutten, moet je wel aan het urencriterium voldoen. Dit is een harde eis: je moet minimaal 1.225 uur per jaar in je onderneming steken. Bovendien moet je meer tijd aan je bedrijf besteden dan aan andere werkzaamheden, zoals een parttime baan in loondienst.

Lukt dat? Dan wordt het pas echt interessant. Je mag dan namelijk een aantal serieuze aftrekposten gebruiken:

• Zelfstandigenaftrek: Dit is een vast bedrag dat je van je winst mag afhalen. Voor 2024 is dit € 3.750. Hiermee verlaag je direct je belastbare winst.

• Startersaftrek: Als je net begint, krijg je een extra duwtje in de rug. De eerste drie jaar mag je de zelfstandigenaftrek verhogen met de startersaftrek van € 2.123.

• MKB-winstvrijstelling: Nadat je de zelfstandigenaftrek en eventuele startersaftrek hebt toegepast, mag je nóg eens 13,31% (cijfer 2024) van de overgebleven winst aftrekken. Deze vrijstelling geldt voor iedere ondernemer, dus ook als je het urencriterium níét haalt.

Samen kunnen deze regelingen je elk jaar duizenden euro's aan belasting schelen. Ze zijn er echt om ondernemen aan te moedigen.

Een rekenvoorbeeld uit de praktijk

Laten we het eens concreet maken. Stel, jij en je partner draaien samen een VOF. De totale winst over het afgelopen jaar is € 80.000. In jullie contract staat dat jullie de winst 50/50 verdelen. Jouw winstaandeel is dus € 40.000. Je bent een startende ondernemer en je voldoet aan het urencriterium.

1. Jouw winstaandeel: € 40.000

2. Aftrek zelfstandigenaftrek: € 40.000 – € 3.750 = € 36.250

3. Aftrek startersaftrek: € 36.250 – € 2.123 = € 34.127

4. MKB-winstvrijstelling: Van die € 34.127 mag je 13,31% aftrekken. Dat is een extra korting van € 4.542,30.

5. Belastbare winst: € 34.127 – € 4.542,30 = € 29.584,70

Kijk wat hier gebeurt: dankzij de fiscale voordelen betaal je geen inkomstenbelasting over je volledige winst van € 40.000, maar over slechts € 29.584,70. Dat maakt een enorm verschil voor wat je netto overhoudt. Het spreekt voor zich dat een sluitende urenadministratie hierbij goud waard is.

Voor de Belastingdienst is de winstverdeling zoals die in jullie vennootschapscontract staat heilig. Is er geen contract? Dan kijkt men naar de wettelijke regels, en dat is vaak een verdeling naar ieders inbreng. Leg dit dus altijd goed vast om discussies te voorkomen.

Hoe zit het met de btw?

Terwijl de inkomstenbelasting dus een persoonlijke zaak is voor iedere vennoot, ligt dat voor de omzetbelasting (btw) anders. De verantwoordelijkheid voor de btw ligt bij de VOF als geheel. Het bedrijf krijgt een eigen btw-identificatienummer en doet ook als één partij de btw-aangifte.

Concreet betekent dit dat de VOF de btw die ze aan klanten berekent, moet afdragen aan de Belastingdienst. De btw die het bedrijf zelf betaalt over zakelijke inkopen (de voorbelasting) mag daar weer van afgetrokken worden. In de praktijk doet de VOF dus één gezamenlijke btw-aangifte, meestal elk kwartaal.

Een ijzersterke boekhouding is hierbij onmisbaar. Niet alleen om de winst eerlijk te verdelen, maar ook om te garanderen dat de btw-aangiftes kloppen en op tijd de deur uit gaan. Het bijhouden van alle inkomsten en uitgaven is simpelweg een basisplicht voor elke VOF.

De VOF afwegen tegen andere rechtsvormen

De keuze voor een rechtsvorm is een van de belangrijkste knopen die je als startende ondernemer doorhakt. Het is een beslissing die direct invloed heeft op je aansprakelijkheid, de belastingdruk en de hoeveelheid administratie. Voor samenwerkingen is de VOF vaak een logische en uitstekende optie, maar is het ook de beste keuze voor jou? Om die vraag te beantwoorden, leggen we de VOF naast de meest voorkomende alternatieven.

De eerste en meest fundamentele vraag die je jezelf moet stellen is: ga ik alleen ondernemen of met een partner? Als je solo van start wilt, valt de VOF direct af en kom je vrijwel zeker uit bij de eenmanszaak. Twijfel je nog tussen alleen beginnen en samen met een partner een VOF oprichten? Dan is het cruciaal om de verschillen goed te begrijpen.

VOF versus de eenmanszaak

Op het eerste gezicht lijken de eenmanszaak en de VOF sterk op elkaar, met name op fiscaal vlak en qua aansprakelijkheid. Beide rechtsvormen zijn relatief eenvoudig op te richten bij de KvK zonder dat je langs de notaris hoeft. En bij allebei ben je met je privévermogen volledig aansprakelijk voor de schulden van de onderneming.

Het kernverschil zit ‘m natuurlijk in het aantal personen. Een eenmanszaak is voor solo-ondernemers, terwijl een VOF per definitie een samenwerkingsverband is. Dit simpele feit heeft belangrijke gevolgen:

• Risicospreiding: In een VOF deel je het ondernemersrisico. Een financiële tegenvaller wordt gedragen door meerdere schouders, wat de individuele last een stuk lichter kan maken.

• Gedeelde expertise: Een VOF is een bundeling van talent, netwerken en kapitaal van meerdere personen. Dit kan een enorme motor zijn voor snellere groei.

Eigenlijk is de keuze tussen een eenmanszaak en een VOF een keuze tussen volledige autonomie en de kracht van samenwerking. Wil je 100% de baas zijn en alle winst voor jezelf houden, of deel je liever de lusten en de lasten met een partner?

VOF versus de BV

Zodra de zaken goed gaan en de winsten in je VOF flink beginnen op te lopen, komt de Besloten Vennootschap (BV) al snel in beeld als een serieus alternatief. Het allergrootste verschil tussen deze twee? De scheiding tussen het vermogen van de zaak en je privévermogen.

Een BV is een rechtspersoon. Dat betekent dat het bedrijf zelfstandig rechten en plichten heeft, los van de personen erachter. Als er schulden ontstaan, is in principe alleen de BV aansprakelijk en niet jij als directeur-grootaandeelhouder (DGA) persoonlijk. Dit biedt een cruciale bescherming van je privébezittingen, iets wat de VOF niet heeft.

Waarom kiezen ondernemers in Nederland dan toch nog vaak voor een VOF? De belangrijkste redenen zijn het gebrek aan startkapitaal, de simpeler fiscale structuur en de mogelijkheid om een eventueel verlies te delen. Echter, de afgelopen tien jaar zijn er veel regels versoepeld die het starten van een BV aantrekkelijker hebben gemaakt, zoals de introductie van de flex-bv. Dit verklaart waarom vandaag de dag vaker voor een BV wordt gekozen, zelfs bij samenwerkingen. Meer over de trends in het oprichten van bedrijven lees je op de website van de KvK.

De afweging tussen een VOF en een BV hangt vaak sterk af van de winst. Bij een lagere winst zijn de fiscale voordelen van een VOF, zoals de zelfstandigenaftrek, vaak gunstiger. Maar boven een bepaalde winstgrens – denk aan een bedrag rond de € 100.000 tot € 150.000 per vennoot – wordt de lagere vennootschapsbelasting van een BV fiscaal aantrekkelijker dan de inkomstenbelasting die je in een VOF betaalt.

Veelgestelde vragen over de VOF

Als u overweegt een VOF te starten, is het volkomen logisch dat er vragen opkomen. De keuze voor een rechtsvorm is immers een beslissing met grote gevolgen voor uw onderneming. Hieronder geven we antwoord op de meest prangende vragen die ondernemers zoals u hebben, in duidelijke taal.

Kan ik een VOF alleen oprichten?

Nee, dit is per definitie onmogelijk. De ‘V’ in VOF staat voor 'Vennootschap', wat een samenwerking tussen partijen impliceert. Voor het oprichten van een vennootschap onder firma heeft u dus altijd minimaal twee vennoten nodig. Mocht u alleen willen ondernemen, dan is de eenmanszaak de meest voor de hand liggende rechtsvorm.

Wat gebeurt er als een vennoot uit de VOF stapt?

Wanneer een vennoot de samenwerking verlaat, wordt de VOF juridisch gezien ontbonden. Dit hoeft echter niet het einde van de onderneming te betekenen. De overgebleven vennoot (of vennoten) kan de activiteiten gewoon voortzetten, bijvoorbeeld door verder te gaan als eenmanszaak of door een nieuwe VOF op te richten met een andere partner.

Cruciaal hierbij is wat er in het vennootschapscontract is afgesproken. Daarin legt u vast hoe de financiële afwikkeling verloopt, zoals de uitkoop van de vertrekkende vennoot. Zonder zo’n contract bent u aangewezen op de wettelijke regels, wat vaak leidt tot ingewikkelde en kostbare discussies.

Een uittreding van een vennoot is een sleutelmoment voor de VOF. Duidelijke, vooraf vastgelegde afspraken in het VOF-contract zijn essentieel om dit proces soepel en eerlijk te laten verlopen en het voortbestaan van de onderneming niet in gevaar te brengen.

Is een vennootschapscontract echt noodzakelijk?

Hoewel de wet het niet verplicht stelt, is een VOF starten zonder vennootschapscontract extreem onverstandig. U kunt het contract het beste zien als de ‘zakelijke huwelijkse voorwaarden’ van uw samenwerking. Het legt de spelregels vast voor fundamentele zaken:

• Winst- en verliesverdeling: Hoe verdeelt u de opbrengsten en wie draagt welk deel van een eventueel verlies?

• Bevoegdheden: Wie mag welke beslissingen nemen en tot welk bedrag?

• Ziekte en uittreding: Wat zijn de gevolgen als iemand langdurig ziek wordt of besluit te stoppen?

Zonder contract valt u terug op de algemene wettelijke bepalingen, die zelden goed aansluiten op uw specifieke situatie. Dit kan in de toekomst voor vervelende verrassingen zorgen.

Kan ik een VOF later omzetten naar een BV?

Jazeker. Het omzetten van een VOF naar een Besloten Vennootschap (BV) is een veelvoorkomende en logische stap, met name wanneer de winst aanzienlijk toeneemt. De belangrijkste reden hiervoor is meestal het beperken van de persoonlijke aansprakelijkheid; bij een BV is in principe alleen de vennootschap zelf aansprakelijk, en niet u als persoon.

Dit proces, ook wel 'inbreng' genoemd, vereist een notariële akte en brengt kosten met zich mee. Fiscaal zijn er verschillende manieren om dit aan te pakken. Daarom is het sterk aan te raden om hierover advies in te winnen bij een deskundige. De advocaten ondernemingsrecht van Law & More in Eindhoven en Amsterdam staan klaar om u te helpen bij het bepalen van de meest voordelige route voor uw situatie. Neem vandaag nog contact met hen op voor professioneel advies.