Recht op vergetelheid: wat het is, wanneer en hoe aanvragen onder de AVG

Het recht op vergetelheid geeft iedere burger het wettelijk verankerde ­– en kosteloze – recht om persoonsgegevens te laten wissen of zoekresultaten te laten verbergen zodra daar een geldige reden voor is. In artikel 17 van de AVG staat bovendien dat de organisatie of zoekmachine dit “zonder onredelijke vertraging” moet uitvoeren. Kort samengevat komt het proces neer op vier stappen: bepaal de grond, dien een gemotiveerd verzoek in, wacht op de reactie, en ga in bezwaar of klaag bij de toezichthouder als het antwoord onbevredigend is.

Waarom is dit zo relevant? Online informatie vervaagt nooit vanzelf: een oude foto, een verouderd vonnis of een ongemakkelijke blogpost kan jaren later nog boven­drijven en uw reputatie schaden. Steeds meer mensen benutten daarom het vergeetrecht om hun digitale nalatenschap te beheren. In dit artikel leest u precies wanneer het recht op vergetelheid van toepassing is, welke uitzonderingen er gelden en hoe u stap voor stap een effectief verwijderingsverzoek opstelt.

Wat houdt het recht op vergetelheid precies in?

Het recht op vergetelheid – in juridische taal ook wel “recht op gegevenswissing” genoemd – geeft u de mogelijkheid om te eisen dat een organisatie uw persoonsgegevens definitief verwijdert of dat een zoekmachine de koppeling naar die gegevens onzichtbaar maakt. Het gaat dus niet alleen om digitale prullenbak­acties, maar om een afdwingbare garantie dat verouderde, irrelevante of onrechtmatig gepubliceerde informatie niet langer eenvoudig gevonden kan worden.

Kernbegrip: gegevenswissing vs. zoekresultatenverwijdering

• Gegevenswissing: de verwerkingsverantwoordelijke (bijvoorbeeld een webshop) moet de data uit zijn eigen systemen verwijderen.
• Zoekresultatenverwijdering: zoekmachines hoeven het bronartikel niet te schrappen, maar moeten de link verbergen wanneer iemand op uw naam zoekt.

Een nieuws­site kan dus blijven bestaan, terwijl Google het resultaat de-indexeert.

Ontstaan van het vergeetrecht: van Google Spain-arrest tot AVG

Het Hof van Justitie legde in 2014 met het Google Spain-arrest de basis: privacy kon zwaarder wegen dan publieke vindbaarheid. De EU nam het beginsel op in artikel 17 AVG, geldig sinds 2018.

Verschil met rectificatie en inzagerecht

Rectificatie herstelt fouten; het recht op vergetelheid laat gegevens verdwijnen.

Wettelijke basis: Artikel 17 AVG uitgelegd

Artikel 17 van de AVG vormt het juridische fundament onder het recht op vergetelheid. In dit artikel staat dat een betrokkene het wissen van persoonsgegevens kan eisen én dat de verwerkingsverantwoordelijke hier “zonder onredelijke vertraging” gehoor aan moet geven wanneer één van de zes gronden van toepassing is. Het wissen omvat bovendien het nemen van “redelijke maatregelen” om andere partijen die de data publiceren of verwerken hierover te informeren.

“De betrokkene heeft het recht van de verwerkingsverantwoordelijke onverwijld wissing van hem betreffende persoonsgegevens te verkrijgen” – artikel 17 lid 1 AVG

Met deze formulering legt de wet niet alleen de plicht bij de houder van de gegevens, maar ook bij diens eventuele dienstverleners. In de praktijk betekent dit dat het hele gegevens-ecosysteem in beweging moet komen zodra u een gegrond verzoek indient.

Rollen van verwerkingsverantwoordelijke en verwerker

De verwerkingsverantwoordelijke (zoals een webshop) beslist over de doeleinden en middelen van de verwerking en moet het verzoek uitvoeren. De verwerker (bijvoorbeeld een cloudprovider) ondersteunt hierbij op grond van artikel 28 lid 3 AVG, bijvoorbeeld door back-ups te zuiveren of bestanden te blokkeren.

Relatie met de Nederlandse Uitvoeringswet AVG (UAVG)

De UAVG vult artikel 17 niet inhoudelijk aan, maar bevestigt bestaande bewaarplicht-uitzonderingen. Sectorale regels gaan dus vóór: fiscale administratie moet zeven jaar bewaard blijven en medische dossiers vijftien jaar. Wissen mag pas zodra die termijn is verstreken.

Wanneer kunt u een beroep doen op het recht op vergetelheid?

Het recht op vergetelheid geldt niet zomaar altijd. De AVG stelt dat een organisatie pas moet wissen wanneer u zich kunt beroepen op één van de wettelijk vastgelegde gronden uit artikel 17 lid 1. U hoeft er maar één te noemen, maar hoe scherper u de juiste grond kiest, hoe overtuigender uw verzoek. Hieronder vindt u eerst het complete overzicht, daarna concrete voorbeelden en ten slotte de belangrijkste aandachtspunten rond termijnen en verjaring.

Overzicht van de zes gronden uit artikel 17 lid 1

1. Gegevens zijn niet langer nodig voor het oorspronkelijke doel.
2. U trekt uw toestemming in en er is geen andere rechtsgrond.
3. U maakt – met redenen omkleed – bezwaar op grond van artikel 21 AVG.
4. De verwerking is onrechtmatig.
5. Er bestaat een wettelijke plicht om te wissen.
6. De gegevens zijn verzameld bij een kind via een online dienst.

Specifieke voorbeelden per grond

• Nieuwsbrief opgezegd? Dan is uw e-mailadres “niet langer nodig” (grond 1).
• Social-media-platform geplaatst foto na het intrekken van toestemming? Grond 2.
• Direct-marketingprofiel waartegen u bezwaar maakt? Grond 3.
• Databreach waarbij uw gegevens zonder basis zijn opgeslagen? Onrechtmatig (grond 4).
• Webshop moet facturen langer bewaren, maar marketing­database wél wissen: grond 5.
• Oud TikTok-account aangemaakt toen u 12 was? Gevallen onder grond 6.

Termijnen en verjaring: hoe oud moeten gegevens zijn?

De AVG noemt geen harde verjaringstermijn: actualiteit en proportionaliteit wegen zwaarder. Een tien jaar oud politiebericht over een lichte overtreding kan daarom wél verdwijnen, terwijl een recent financieel faillissementsvonnis online mag blijven. De regel is simpel: hoe ouder en irrelevanter de informatie, hoe sterker uw beroep op het vergeetrecht – mits geen wettelijke bewaarplicht in de weg staat.

Grenzen en uitzonderingen op het vergeetrecht

Het recht op vergetelheid klinkt absoluut, maar de AVG balanceert het altijd tegen andere maatschappelijke belangen. In een paar concrete situaties kan een organisatie uw verzoek daarom (deels) weigeren of uitstellen. Hieronder de belangrijkste obstakels die u kunt tegenkomen.

Vrijheid van meningsuiting en informatie

Journalistieke of artistieke publicaties genieten grondwettelijke bescherming. Een krant mag een archiefstuk over een publiek figuur vaak laten staan als het nog nieuwswaarde heeft, ook al vraagt de betrokkene om verwijdering.

Wettelijke bewaarplichten

Bedrijven moeten bepaalde gegevens simpelweg bewaren. Denk aan fiscale administratie van minimaal zeven jaar of medische dossiers van vijftien jaar. Zolang zo’n plicht loopt, gaat bewaarplicht vóór vergeetrecht.

Archivering in algemeen belang, wetenschappelijk of historisch onderzoek

Instituten mogen data langer houden voor archiefdoeleinden mits zij passende waarborgen zoals pseudonimisering toepassen. U kunt wel beperking vragen, maar volledige verwijdering is niet verplicht.

Technische redelijkheid en proportionaliteit

Volledig wissen uit back-ups of blockchain-systemen is technisch soms onmogelijk. De AVG eist dan “redelijke maatregelen”, bijvoorbeeld blokkeren of versleutelen, zodat de gegevens niet meer operationeel worden gebruikt.

Stap-voor-stap: zo vraagt u gegevenswissing aan

Een verzoek indienen is juridisch laagdrempelig: u mag het mondeling doen, via een app-chat of met een ouderwetse brief. Toch loont het om eerst goed huiswerk te maken; hoe completer en concreter uw verzoek, des te kleiner de kans op afwijzing.

Onderstaand stappenplan helpt u stapsgewijs van inventarisatie tot eventuele escalatie, compleet met handige tips die wij in de dagelijkse praktijk van privacyprocedures zien werken.

Voorbereiding: inventariseer gegevens en verantwoordelijke organisatie

Breng eerst in kaart wélke gegevens waar staan. Google uzelf, download data-exports van platforms en noteer de URL’s of bestandsnamen. Koppel daar meteen de formele verwerkings­verantwoordelijke aan: naam, adres, e-mail, eventuele functionaris gegevensbescherming.

Voorbeeldbrief of e-mail structureren

Schrijf kort en bondig: 1) introductie met uw identificatie, 2) verwijzing naar artikel 17 AVG en de gekozen grond, 3) duidelijke opsomming van te wissen gegevens, 4) verzoek tot bevestiging binnen één maand. Sluit beleefd af.

Mondeling vs. schriftelijk verzoek

Mondeling kan handig zijn bij een klantenservice, maar bewijs ontbreekt. Vraag dus altijd om schriftelijke bevestiging of stuur direct erna een ‘Samenvatting van ons telefoongesprek’ per e-mail ter dossieropbouw.

Termijnen voor reactie volgens de AVG

De ontvanger heeft maximaal één maand om te reageren. Bij complexe verzoeken mag die termijn eenmaal met twee maanden worden verlengd, mits u daarover tijdig gemotiveerd wordt geïnformeerd en de afhandeling kosteloos blijft.

Praktische tips voor een succesvol verwijderingsverzoek

Een goed onderbouwd verzoek bespaart u discussies en versnelt de uitvoering van het recht op vergetelheid. Met onderstaande handvatten vergroot u de kans op een snelle, positieve reactie.

Ondersteun uw verzoek met bewijs en context

Voeg schermafbeeldingen, datadumps of een geschoonde kopie van uw ID toe. Geef kort aan waarom de informatie onnodig, onjuist of onrechtmatig is. Zo kan de ontvanger direct toetsen of een van de gronden uit artikel 17 geldt.

Vriendelijk maar duidelijk: de juiste toon

Houd het verzoek zakelijk, beleefd en concreet. Vermijd dreigementen; benoem wél dat u bij uitblijven van reactie binnen één maand een klacht bij de AP overweegt.

Bijlage-checklist: persoonsgegevens, URL’s, screenshots

Gebruik van online formulieren

Sommige platforms (Google, Meta) hebben een verwijderings­formulier. Vul de velden strikt naar waarheid in, upload uw bewijs, en noteer het case-nummer voor uw administratie.

Wat als uw verzoek wordt afgewezen? Beroep, klachten en rechtszaak

Een afwijzing is niet het eindstation. De AVG verplicht de verwerkingsverantwoordelijke – artikel 12 lid 4 – om duidelijk te motiveren waarom uw verzoek wordt geweigerd.

Interne klachtprocedure bij de organisatie

Vraag eerst om herbeoordeling door de privacy-officer of FG; veel organisaties lossen 80 % van de klachten hier op. Geef helder aan welke argumenten volgens u zijn genegeerd.

Klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens

Blijft de organisatie bij haar standpunt, dan kunt u online een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Voeg het dossier toe; de toezichthouder kan onderzoeken, bemiddelen en boetes uitdelen.

Kort geding of bodemprocedure bij de rechter

Bij spoed volstaat een kort geding: de rechter kan binnen weken een verwijderbevel of dwangsom geven. Complexere kwesties lopen via een normale bodemprocedure.

Voorbeeld van proportionaliteitstoets door de rechter

Rechters wegen ernst van de privacyschending, actuele nieuwswaarde, rol van eiser en tijdsverloop. Slaat de balans naar privacy, dan verdwijnt publicatie of link alsnog.

Andere privacyrechten die u kunt combineren voor meer grip op uw gegevens

Het recht op vergetelheid staat niet op zichzelf. Door het slim te combineren met andere AVG-rechten creëert u een strategie om gegevens te controleren tijdens de hele verwerking.

Recht op inzage

Vraag eerst inzage om te zien welke data een organisatie bezit. Dat overzicht vormt het fundament voor uw verwijder- of correctieverzoek.

Recht op rectificatie

Klopt een gegeven niet? Eis rectificatie zodat de organisatie de fout herstelt in álle systemen en back-ups.

Recht op beperking en dataportabiliteit

Twijfelt u aan de juistheid of rechtmatigheid, dan kunt u verwerking laten ‘bevriezen’ via beperking. Wilt u data meenemen, vraag dan portabiliteit aan.

Belangrijkste punten op een rij

• Het recht op vergetelheid (artikel 17 AVG) biedt iedere betrokkene kosteloos de kans om persoonsgegevens te laten wissen of zoekresultaten te laten de-indexeren.
• U kunt dit recht inroepen zodra één van de zes gronden geldt, zoals “doel bereikt”, “toestemming ingetrokken” of “onrechtmatige verwerking”.
• Praktisch stappenplan: inventariseer gegevens → dien schriftelijk verzoek in → reactie binnen één maand afwachten → bij afwijzing bezwaar, AP-klacht of (spoed)procedure starten.
• Houd rekening met grenzen zoals persvrijheid, wettelijke bewaarplichten en archivering in algemeen belang; die gaan soms vóór uw verwijderingsverzoek.
• Een concreet, vriendelijk en goed onderbouwd verzoek – inclusief bewijs en duidelijke verwijzing naar de juiste grond – vergroot de kans op een snelle toewijzing.
• Loop u vast of wordt uw verzoek afgewezen? Schakel professioneel advies in via Law & More om uw privacyrechten effectief af te dwingen.