Scheiden met een eigen bedrijf: hoe verdeel je onderneming en aandelen?

Scheiden is al ingewikkeld genoeg. Als je een eigen bedrijf hebt, wordt het allemaal nog een stukje lastiger.

De onderneming die je hebt opgebouwd, kan ineens onderdeel worden van de scheidingsprocedure. Veel ondernemers weten eigenlijk niet precies wat er met hun bedrijf gebeurt tijdens een scheiding.

De verdeling van je onderneming en aandelen hangt af van je huwelijksregime, de rechtsvorm van je bedrijf en of je huwelijkse voorwaarden hebt. Bij gemeenschap van goederen heeft je partner recht op de helft van de waarde van het bedrijf.

Bij beperkte gemeenschap van goederen geldt dit alleen voor de waarde die tijdens het huwelijk is ontstaan. Het proces van verdeling kan behoorlijk ingewikkeld zijn, vooral als je het bedrijf wilt behouden.

Je moet de waarde van je onderneming laten bepalen en misschien je partner uitkopen. Ook de fiscale gevolgen spelen een flinke rol bij de verdeling van bedrijfsvermogen en aandelen.

Belangrijkste Punten

• Het huwelijksregime bepaalt of en hoeveel van je bedrijf je moet delen bij scheiding.
• De rechtsvorm van je onderneming beïnvloedt hoe eigendom en aansprakelijkheid uitpakken.
• Een goede waardebepaling is essentieel als je je partner eerlijk wilt uitkopen.

Invloed van huwelijkse voorwaarden en huwelijksregime op ondernemingsverdeling

Het huwelijksregime bepaalt grotendeels hoe je onderneming wordt verdeeld bij een scheiding. Of je nu in gemeenschap van goederen, beperkte gemeenschap of onder huwelijkse voorwaarden bent getrouwd, dat maakt nogal uit voor je bedrijf.

Gemeenschap van goederen en de gevolgen voor de onderneming

Bij algehele gemeenschap van goederen valt de hele onderneming in de huwelijksgoederengemeenschap. Dit geldt voor stellen die vóór 2018 trouwden zonder huwelijkse voorwaarden.

Alle bedrijfsbezittingen worden gedeeld. Beide partners zijn dus eigenaar van de helft van de onderneming, ongeacht wie het bedrijf heeft opgericht.

Zelfs een onderneming die je al voor het huwelijk had, valt volledig in de gemeenschap. De ondernemer moet bij scheiding de helft van de bedrijfswaarde uitkeren aan de ex-partner.

Schulden en aansprakelijkheid zijn ook voor beide. Allebei zijn ze aansprakelijk voor bedrijfsschulden die tijdens het huwelijk zijn ontstaan.

Dit regime kan de continuïteit van het bedrijf flink onder druk zetten. Vaak moet de ondernemer een groot bedrag ophoesten om het bedrijf te houden.

Beperkte gemeenschap van goederen sinds 2018

Sinds 1 januari 2018 geldt automatisch beperkte gemeenschap van goederen voor nieuwe huwelijken zonder huwelijkse voorwaarden. Dit regime is wat vriendelijker voor ondernemers.

Bedrijven die al voor het huwelijk bestonden blijven privébezit van de ondernemer. Maar de waardestijging tijdens het huwelijk kan wel tot verrekening leiden.

Oprichtingen tijdens het huwelijk vallen wel in de gemeenschap. Die moeten dus bij scheiding gedeeld worden.

Inkomsten uit de onderneming tijdens het huwelijk zijn gemeenschappelijk, zelfs als het bedrijf privébezit is. Dit kan een verrekenplicht geven bij scheiding.

De beperkte gemeenschap biedt meer zekerheid voor bestaande ondernemers. Toch blijft het opletten geblazen.

Huwelijkse voorwaarden: periodiek, finaal en koude uitsluiting

Huwelijkse voorwaarden geven ondernemers de meeste flexibiliteit. Er zijn verschillende vormen, elk met hun eigen gevolgen voor de verdeling.

Koude uitsluiting betekent volledige scheiding van vermogen. Iedereen houdt zijn eigen spullen en inkomsten.

De onderneming blijft dan helemaal privébezit van de ondernemer. Periodiek verrekenbeding houdt in dat je inkomsten jaarlijks deelt, maar het bedrijf zelf blijft van de ondernemer.

Finaal verrekenbeding betekent dat je pas bij scheiding inkomsten verrekent. De onderneming blijft dus privé, maar je moet wel mogelijk delen in de inkomsten.

Geregistreerd partnerschap en ondernemingsverdeling

Een geregistreerd partnerschap heeft dezelfde juridische gevolgen als een huwelijk voor de verdeling van een onderneming. Partnerschappen van vóór 2018 vallen onder gemeenschap van goederen.

Partnerschappen na 2017 vallen automatisch onder beperkte gemeenschap van goederen. De regels zijn dan identiek aan die voor gehuwden.

Ook bij geregistreerd partnerschap kun je voorwaarden opstellen. Die werken net als huwelijkse voorwaarden en bieden dezelfde bescherming.

Het enige verschil zit ‘m in de beëindiging. Je kunt een geregistreerd partnerschap zonder rechter beëindigen, tenzij er minderjarige kinderen zijn.

Voor ondernemers maakt het eigenlijk niet uit of je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt. De gevolgen voor de verdeling van je onderneming zijn gelijk.

Soorten ondernemingen en verdeling bij scheiding

De rechtsvorm van je onderneming bepaalt hoe het bedrijf wordt verdeeld bij scheiding. Bij een eenmanszaak valt de waarde in het huwelijksvermogen, terwijl je bij een BV de aandelen verdeelt.

Eenmanszaak en zzp: privévermogen en aansprakelijkheid

Een eenmanszaak hoort volledig bij één persoon. Je bent als ondernemer eigenaar van alle bedrijfsmiddelen en activa.

Bij een scheiding valt de waarde van de eenmanszaak in de verdeling tussen partners. Dat geldt vooral bij gemeenschap van goederen.

Aansprakelijkheid is belangrijk:

• De eigenaar is persoonlijk aansprakelijk voor alle schulden.
• Bij gemeenschap van goederen geldt dat ook voor de partner.
• Deze aansprakelijkheid stopt zodra je officieel gescheiden bent.

Voor zzp’ers werkt het precies hetzelfde als bij eenmanszaken. Je bedrijf wordt niet letterlijk opgedeeld, maar je partner krijgt wel recht op de helft van de bedrijfswaarde.

De waardering gebeurt meestal op basis van boekwaarde, goodwill en verwachte inkomsten. Een accountant kan je hier goed bij helpen.

Vof: gezamenlijke eigendom en afspraken met vennoten

Een vennootschap onder firma (vof) heeft meerdere eigenaren die samen verantwoordelijk zijn. Alle vennoten zijn gelijkwaardig eigenaar van het bedrijf.

Bij scheiding tussen vennoten ontstaan lastige situaties:

• De waarde en bezittingen van de vof vallen in gemeenschap van goederen.
• Beide partners zijn persoonlijk aansprakelijk voor schulden.
• Een partner kan besluiten uit de vof te stappen.

Belangrijke aandachtspunten bij een vof:

• De scheidende partner blijft aansprakelijk voor oude schulden.
• Nieuwe afspraken over eigendom zijn nodig.
• Het bedrijf kan doorgaan met de andere partner.

De vof-overeenkomst regelt meestal hoe uittreding verloopt. Die afspraken zijn leidend bij de verdeling van het bedrijf.

BV en DGA: aandelen, waardering en continuïteit

Bij een besloten vennootschap (BV) bezitten aandeelhouders aandelen in het bedrijf. De BV is een aparte rechtspersoon met eigen vermogen en schulden.

Aandelen vormen het eigendom:

• Aandelen vallen in het huwelijksvermogen bij gemeenschap van goederen.
• De waarde van aandelen moet worden bepaald voor verdeling.
• Partners kunnen beide aandeelhouder zijn.

DGA-positie brengt specifieke regels met zich mee:

• Directeur-grootaandeelhouders hebben zeggenschap over het bedrijf.
• Aandelen moeten eerst worden aangeboden aan andere aandeelhouders.
• De statuten bepalen de verkoop- en overdrachtsregels.

Aansprakelijkheid is beperkt bij een BV:

• Aandeelhouders zijn alleen aansprakelijk tot hun investering.
• Privévermogen blijft gescheiden van bedrijfsschulden.
• Deze bescherming blijft bestaan na scheiding.

De waardering van BV-aandelen is vaak ingewikkelder dan bij andere bedrijfsvormen. Je hebt meestal professionele hulp nodig.

Waardebepaling van de onderneming bij echtscheiding

Bij een echtscheiding moet de waarde van het bedrijf worden vastgesteld. Alleen dan kun je het ondernemingsvermogen eerlijk verdelen.

Het inschakelen van een accountant of waarderingsdeskundige

Een professionele waardebepaling van het bedrijf is meestal nodig bij scheiding. Een accountant of waarderingsdeskundige kan de werkelijke waarde vaststellen.

Deze deskundigen gebruiken verschillende berekeningsmethoden. De DCF-methode (discounted cash flow) wordt vaak toegepast om toekomstige winst uit onderneming te berekenen.

Bij echtscheiding kijken zij naar de waarde in het economische verkeer. Dus: wat is iemand bereid te betalen, niet alleen de boekwaarde.

De kosten voor een waardering liggen meestal tussen de 2.500 en 7.500 euro. Vaak delen beide partners deze kosten.

Een goede waardering voorkomt:

• Lange juridische procedures
• Hoge proceskosten
• Emotionele discussies over de bedrijfswaarde

Factoren die de bedrijfswaarde bepalen

Verschillende factoren bepalen de waarde van het bedrijf tijdens de scheiding. De financiële cijfers van de laatste drie jaar geven een goed beeld van de prestaties.

Belangrijke factoren zijn:

• Jaarlijkse winst en omzet
• Bezittingen en schulden
• Persoonlijke goodwill van de ondernemer
• Marktpositie en klantenkring
• Stille reserves in het bedrijf

Persoonlijke goodwill speelt een grote rol. Als het bedrijf vooral draait op de kennis van de ondernemer zelf, daalt de verkoopwaarde.

Stille reserves kunnen de waarde verhogen. Denk aan onroerend goed of waardevolle machines die meer waard zijn dan in de boeken staat.

De rechtsvorm van het bedrijf maakt ook verschil. Een BV met aandelen wordt anders gewaardeerd dan een eenmanszaak.

Mogelijke discussies en oplossingen rondom waardering

Partners hebben vaak verschillende meningen over de waarde van het bedrijf. De één wil een hoge waardering, de ander juist een lage.

Emoties kunnen het proces flink bemoeilijken. Soms loopt het daardoor onnodig vast.

Veelvoorkomende discussiepunten:

• Welke waarderingsmethode wordt gebruikt
• De peildatum voor de waardering
• Het salaris van de ondernemer
• Toekomstige winstverwachtingen

De peildatum is belangrijk voor de waarde van het bedrijf. Meestal gebruiken mensen de datum van feitelijke verdeling, soms de datum van het scheidingsverzoek.

Oplossingen voor discussies:

• Beide partners kiezen samen één deskundige
• Gebruik van mediation bij waarderingsverschillen
• Duidelijke afspraken over de waarderingsmethode

Lukt het niet samen? Dan stelt de rechter een waarderingsdeskundige aan, wat vaak duurder uitpakt dan vrijwillige waardering.

Verdeling van aandelen en bedrijfsvermogen

Bij een scheiding met een onderneming bepaalt de huwelijksregeling welke aandelen tot het gemeenschappelijk vermogen behoren. De verdeling hangt af van de rechtsvorm van het bedrijf en eventuele huwelijkse voorwaarden.

Welke aandelen vallen onder het te verdelen vermogen?

Hoe je getrouwd bent bepaalt grotendeels welke aandelen verdeeld moeten worden. Bij een huwelijk in gemeenschap van goederen vallen alle aandelen onder het gemeenschappelijk vermogen.

Beide partners hebben dan recht op de helft van de bedrijfsaandelen. Ook aandelen die tijdens het huwelijk zijn verkregen horen erbij.

Bij huwelijkse voorwaarden ligt dit anders. De voorwaarden bepalen precies welke aandelen tot het te verdelen vermogen horen. Soms sluiten die voorwaarden bedrijfsaandelen helemaal uit van verdeling.

Factoren die meespelen:

• Wanneer de aandelen zijn verkregen
• Of er sprake is van waardevermeerdering tijdens het huwelijk
• De specifieke bewoordingen in huwelijkse voorwaarden
• Investeringen die beide partners hebben gedaan

Bij een BV bepalen de aandelen de eigendomsverhouding. De marktwaarde van die aandelen moet je berekenen voor de verdeling.

Overdracht of uitkoop van aandelen tussen partners

Partners hebben verschillende opties voor het regelen van bedrijfsaandelen tijdens een scheiding. Onderlinge overdracht en uitkoop van aandelen zijn het populairst.

Uitkoop van aandelen is vaak de praktische oplossing. De partner die het bedrijf wil voortzetten koopt de ander uit. Een waardering van de aandelen is hiervoor nodig.

De uitkoop heeft fiscale gevolgen. De Belastingdienst kan verschillende heffingen toepassen op deze transactie. Het is slim om vooraf te berekenen welke belastingen je moet betalen.

Onderlinge overdracht kan ook zonder geld. Soms ruil je aandelen tegen andere bezittingen. Dit vraagt wel om goede documentatie.

Beide opties hebben impact op de toekomstige bedrijfsvoering en eigendomsstructuur.

Bescherming van bedrijfscontinuïteit tijdens verdeling

De continuïteit van het bedrijf staat vaak onder druk tijdens een scheiding. Klanten en leveranciers kunnen zich afvragen hoe het verder gaat.

Praktische maatregelen helpen het bedrijf draaiende te houden. Maak duidelijke afspraken over wie welke taken blijft doen. Open communicatie naar klanten voorkomt onduidelijkheid.

De vermogensverdeling moet zo zijn ingericht dat het bedrijf genoeg liquide middelen houdt. Een uitkoop in termijnen voorkomt problemen met de cashflow.

Juridische bescherming is mogelijk via de statuten van de BV. Bepalingen over de overdracht van aandelen kunnen helpen om eigendom te regelen zonder het bedrijf te verstoren.

Tijdelijke regelingen tijdens de scheidingsprocedure houden de dagelijkse gang van zaken op peil. Zo bescherm je de bedrijfswaarde én de werknemers.

Fiscaal en financieel: gevolgen en aandachtspunten

Een scheiding met een eigen bedrijf brengt ingewikkelde fiscale gevolgen met zich mee. Die hebben direct invloed op je belastingaangifte en op hoe je alimentatie wordt vastgesteld.

De winst uit onderneming speelt een cruciale rol bij het bepalen van partneralimentatie en kinderalimentatie.

Belastingaangifte en fiscale afwikkeling

Na de scheiding moeten beide ex-partners hun belastingaangifte aanpassen. De ondernemer blijft verantwoordelijk voor de bedrijfsresultaten en moet deze volledig opgeven.

Belangrijke wijzigingen:

• Overgang van gezamenlijke naar individuele aangifte
• Aanpassing aftrekposten en toeslagen
• Herziening fiscale reserves en voorzieningen

De waardeverandering van het bedrijf tijdens het huwelijk kan leiden tot belastbare winst. Dit speelt vooral bij uitkoop van de partner.

Bedrijfskosten die eerder privé werden gebruikt, moet je opnieuw bekijken. Denk aan de auto van de zaak of werkruimte thuis.

Een fiscalist helpt bij het regelen van de overgang. De timing van de definitieve scheiding bepaalt in welk belastingjaar de wijzigingen vallen.

Alimentatie en winst uit onderneming

De alimentatieverplichting wordt berekend op basis van de werkelijke winst uit onderneming. Dat maakt de berekening vaak lastiger dan bij werknemers met een vast salaris.

Bepalende factoren voor alimentatie:

• Gemiddelde winst over meerdere jaren
• Reserveringen en investeringen
• Werkelijk beschikbaar inkomen
• Fluctuaties in bedrijfsresultaten

Ondernemers kunnen winst in het bedrijf laten zitten. Toch telt dat meestal gewoon mee voor de alimentatieberekening.

De rechter kijkt naar het draagkrachtige inkomen. Dat is de winst die redelijkerwijs kon worden uitgekeerd.

Bij seizoensbedrijven of wisselende resultaten gebruikt men een meerjarig gemiddelde. Zo voorkom je grote schommelingen in het alimentatiebedrag.

Regelingen rondom kinder- en partneralimentatie

Kinderalimentatie krijgt altijd voorrang op partneralimentatie. Als er weinig draagkracht is, gaan de kinderen dus voor.

Kinderalimentatie kenmerken:

• Gebaseerd op Nibud-normen

• Automatische indexering

• Geen belasting voor de ontvanger

• Aftrekbaar voor de betaler

Partneralimentatie is tijdelijk. Hoe lang het duurt, hangt af van de duur van het huwelijk.

Bij een lang huwelijk kan partneralimentatie tot wel 12 jaar duren.

Als ondernemer moet je rekening houden met toekomstige wijzigingen in je bedrijfsresultaten. Gaat het bedrijf failliet of wordt het verkocht? Dan verandert de alimentatieverplichting.

Een alimentatieregeling kan je aanpassen als je inkomen structureel verandert. Daarvoor moet je wel naar de rechter of opnieuw onderhandelen.

Het scheidingsproces voor ondernemers

Scheiden als ondernemer is vaak net wat ingewikkelder. Er komen extra juridische stappen bij kijken om alles rondom de zaak goed te regelen.

Een advocaat of mediator met verstand van ondernemerszaken helpt enorm. Die kan zorgen voor duidelijke afspraken over het bedrijf.

Juridische stappen en rol van het echtscheidingsconvenant

Het echtscheidingsconvenant is eigenlijk het centrale document bij een scheiding met een onderneming. Hierin leggen partners alles vast over de verdeling van bezittingen en bedrijfszaken.

In het convenant staan afspraken over:

• Eigendom van de onderneming

• Waarde van bedrijfsaandelen

• Uitkoop van de partner

• Betalingsregelingen

Het convenant moet duidelijk maken wat er met het bedrijf gebeurt. Soms spreken partners af dat de onderneming privébezit blijft van één persoon.

In dat geval krijgt de ander wel een vergoeding. Zo blijft het eerlijk.

Een mediator helpt bij het opstellen van het convenant. Zo voorkom je rechtszaken en maak je heldere afspraken.

Het convenant wordt later onderdeel van de officiële echtscheiding.

Samenwerken met advocaat en mediator

Een advocaat die ervaring heeft met ondernemersrecht kan veel ellende voorkomen. Die weet precies hoe het zit met de regels voor verschillende bedrijfsvormen tijdens een scheiding.

Voordelen van een gespecialiseerde advocaat:

• Kennis van ondernemingsrecht

• Ervaring met bedrijfswaarderingen

• Inzicht in belastinggevolgen

• Bescherming van bedrijfsbelangen

Een mediator pakt het anders aan. Die helpt beide partners om samen tot afspraken te komen, zonder dat het uitloopt op een rechtszaak.

Mediation is vaak goedkoper en sneller dan de gang naar de rechter.

De mediator zorgt dat de gesprekken neutraal blijven. Partners bespreken samen wat het beste is voor het bedrijf en het gezin.

Vaak levert dat betere oplossingen op dan een uitspraak van een rechter.

Begeleiding van scheiding met een onderneming

Professionele begeleiding is onmisbaar. Scheiden met een onderneming vraagt om veel keuzes en kennis.

Belangrijke adviseurs:

• Advocaat voor juridische zaken

• Accountant voor bedrijfswaardering

• Belastingadviseur voor fiscale gevolgen

• Mediator voor onderhandelingen

De begeleiding begint met het bepalen van de bedrijfswaarde. Een accountant rekent uit wat het bedrijf waard is.

Die waarde bepaalt hoeveel geld de uitkopende partner moet betalen.

Het is belangrijk dat het bedrijf gezond blijft tijdens de scheiding. Partners kunnen afspreken dat betalingen in delen gaan, zodat de onderneming niet direct in de knel komt.

De continuïteit van het bedrijf blijft het belangrijkste.

Speciale situaties en aanvullende aandachtspunten

Erfenissen, schenkingen en de voortzetting van het bedrijf zorgen voor extra uitdagingen tijdens een scheiding. Ondernemers moeten rekening houden met compensatierechten en vergoedingen die de verdeling kunnen beïnvloeden.

Erfenissen en schenkingen binnen het bedrijf

Erfenissen en schenkingen die een ondernemer voor het bedrijf ontvangt, blijven meestal buiten de verdeling. Ze gelden als persoonlijk eigendom van de partner die het geld kreeg.

Belangrijke voorwaarden:

• Het geld moet direct zijn gebruikt voor het bedrijf

• Er moet bewijs zijn van de erfenis of schenking

• De middelen mogen niet vermengd zijn met andere bedrijfsmiddelen

Schenkingen van ouders aan het bedrijf vallen hier ook onder. Stel, een ondernemer erft 50.000 euro en investeert dat in machines, dan blijft dat bedrag bij scheiding voor zichzelf.

Let op: Als de erfenis of schenking vermengd raakt met andere bedrijfsmiddelen, wordt het lastig om te bewijzen wat van wie is. Een goede administratie is daarom echt nodig.

De waardestijging van het bedrijf door de erfenis of schenking kan wel verdeeld worden. Dit hangt af van de huwelijkse voorwaarden en het moment van de investering.

Voortzetting van het bedrijf na de scheiding

Na de scheiding kan één van de partners het bedrijf voortzetten. Daarvoor zijn duidelijke afspraken nodig over wie welk deel overneemt en onder welke voorwaarden.

Drie mogelijke scenario’s:

• Partner A koopt het aandeel van partner B uit

• Het bedrijf wordt verkocht aan een derde partij

• Beide partners blijven samen eigenaar

Bij uitkoop moet eerst de waarde van het bedrijf worden vastgesteld. Een externe taxateur kan helpen om ruzie te voorkomen.

De partner die het bedrijf voortzet, moet vaak een lening afsluiten om de ander uit te kopen. Banken kijken daar kritisch naar, want een scheiding maakt het bedrijf soms kwetsbaarder.

Praktische tip: Maak afspraken over wie klanten en leveranciers mag houden. Ook de bedrijfsnaam en het logo zijn vaak onderdeel van de verdeling.

Informeer werknemers over de eigendomswissel. Hun arbeidscontracten blijven gewoon geldig bij de nieuwe eigenaar.

Ondernemerscompensatie en vergoedingsrechten

Ondernemers kunnen compensatie krijgen als hun partner profiteert van hun bedrijfsactiviteiten. Dit speelt vooral wanneer één partner het huishouden grotendeels op zich neemt.

Vormen van compensatie:

• Minder alimentatie betalen
• Hogere uitkering uit de gemeenschap
• Vergoeding voor overwerk en weekenduren

Stel, een ondernemer werkt 70 uur per week, terwijl de ander thuis alles draaiende houdt. In zo’n geval kan die ondernemer compensatie vragen.

De rechter kijkt naar wat beide partners hebben bijgedragen. Soms voelt dat eerlijk, soms ook niet helemaal.

Je moet bewijzen hoeveel tijd je in het bedrijf hebt gestoken. Agenda’s, facturen of zelfs getuigen kunnen dat onderbouwen.

Intellectueel eigendom telt ook mee. Patenten, merkrechten en klantendatabases die tijdens het huwelijk zijn ontstaan, moeten verdeeld worden.

De partner die niet in het bedrijf werkte, kan iets misgelopen zijn qua carrière. De rechter berekent dan wat die partner had kunnen verdienen.