Aansprakelijkheid voor schade door onderaannemers of zzp’ers: Uw complete gids

Veel ondernemers werken tegenwoordig met onderaannemers of zzp’ers om hun bedrijfsvoering flexibeler te maken. Maar wat als een ingeschakelde zzp’er of onderaannemer schade veroorzaakt tijdens het werk?

Een opdrachtgever kan onder bepaalde omstandigheden volledig aansprakelijk worden gehouden voor schade die een zzp’er of onderaannemer veroorzaakt, zelfs als deze ‘voor zichzelf’ werkt.

De wet maakt onderscheid tussen verschillende vormen van aansprakelijkheid. Dit hangt af van factoren zoals de aard van de werkrelatie, de zichtbaarheid van de samenwerking naar derden toe, en of er sprake is van contractuele of buitencontractuele schade.

Voor ondernemers is het dus echt belangrijk om te snappen wanneer ze risico lopen en hoe ze zich kunnen beschermen.

Dit onderwerp is best complex. Goede voorbereiding met heldere contracten, verzekeringen en duidelijke afspraken is daarom geen overbodige luxe.

De manier waarop zzp’ers zich presenteren naar buiten toe kan trouwens óók bepalend zijn voor de aansprakelijkheid van de opdrachtgever.

Wat houdt aansprakelijkheid voor schade door onderaannemers of zzp’ers in?

Aansprakelijkheid voor schade door onderaannemers en zzp’ers betekent dat bedrijven verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor fouten van externe partijen die zij inhuren. De wet behandelt deze ingehuurde personen als hulppersonen, waardoor specifieke aansprakelijkheidsregels gelden.

Definitie van onderaannemers en zzp’ers

Een onderaannemer is een bedrijf dat werk uitvoert in opdracht van een hoofdaannemer. Je ziet dit vaak in de bouw, waar allerlei specialisten worden ingeschakeld.

Een zzp’er is een zelfstandige zonder personeel die diensten levert aan opdrachtgevers. In Nederland zijn zzp’ers flink toegenomen; in 2020 was 13% van alle werkenden zzp’er.

Belangrijke kenmerken:

• Onderaannemers hebben meestal eigen personeel
• Zzp’ers werken alleen of met beperkte hulp
• Beide groepen werken op basis van opdrachten
• Ze vallen juridisch onder de term “hulppersonen”

Het onderscheid is belangrijk voor aansprakelijkheid. De wet maakt verschil tussen ondergeschikte en niet-ondergeschikte hulppersonen.

Verschil tussen werkgever en opdrachtgever

Een werkgever heeft werknemers in dienst met een arbeidscontract. Een opdrachtgever huurt externe partijen in via opdrachten of aannemingscontracten.

Werkgever-werknemer relatie:

• Arbeidscontract
• Loonstrook en sociale verzekeringen
• Directe zeggenschap over werkwijze
• Automatische aansprakelijkheid voor werknemersfouten

Opdrachtgever-opdrachtnemer relatie:

• Overeenkomst van opdracht
• Factuurstelling
• Beperkte zeggenschap over uitvoering
• Aansprakelijkheid onder bepaalde voorwaarden

Dit onderscheid bepaalt welke aansprakelijkheidsregels gelden. Bij zzp’ers kan het soms vaag worden als ze zich gedragen als werknemers.

Relevante wetsartikelen en juridische basis

Artikel 7:658 BW regelt contractuele aansprakelijkheid voor hulppersonen. Volgens dit artikel is een opdrachtgever aansprakelijk voor fouten van hulppersonen alsof het zijn eigen fouten zijn.

De wet maakt onderscheid tussen twee situaties:

Contractuele aansprakelijkheid:

• Gebaseerd op artikel 7:658 BW
• Geldt tussen opdrachtgever en opdrachtnemer
• Automatische aansprakelijkheid voor hulppersoonfouten
• Ongeacht of fout door eigen personeel of hulppersoon wordt gemaakt

Buitencontractuele aansprakelijkheid:

• Gebaseerd op onrechtmatige daad
• Geldt tegenover derden zonder contract
• Verschil tussen ondergeschikte en niet-ondergeschikte hulppersonen

Rol van hulppersonen in de praktijk

Hulppersonen zijn alle externe partijen die een bedrijf inschakelt bij contractuitvoering. Denk aan onderaannemers, zzp’ers, of andere specialisten.

Praktische gevolgen:

• Hoofdaannemer blijft verantwoordelijk voor eindresultaat
• Schade door hulppersonen wordt doorberekend aan hoofdaannemer
• Opdrachtgever kan hoofdaannemer aanspreken ongeacht wie de fout maakte

Belangrijke factoren voor aansprakelijkheid:

• Zichtbaarheid van de zzp-status naar derden
• Mate van zeggenschap over werkuitvoering
• Gebruik van bedrijfskleding of materialen van opdrachtgever

Bedrijven kunnen zich beschermen door duidelijke afspraken te maken in contracten. Het inschakelen van juridische hulp bij het opstellen van deze overeenkomsten is zeker geen slecht idee.

Contractuele aansprakelijkheid bij inschakeling van onderaannemers en zzp’ers

Wanneer een hoofdaannemer onderaannemers of zzp’ers inschakelt, blijft hij volledig aansprakelijk tegenover zijn opdrachtgever voor alle fouten die deze hulppersonen maken. De wet zegt dat wie hulp inschakelt bij het uitvoeren van contractuele verplichtingen, net zo aansprakelijk is voor fouten van deze hulppersonen als voor zijn eigen handelingen.

Wanneer is sprake van contractuele aansprakelijkheid?

Contractuele aansprakelijkheid ontstaat zodra een partij tekortschiet in het nakomen van zijn contractuele verplichtingen. Het maakt niet uit wie de fout heeft gemaakt.

Een aannemer die een loodgieter inschakelt, blijft dus aansprakelijk tegenover zijn opdrachtgever. Ook als de loodgieter een fout maakt, kan de opdrachtgever alleen zijn contractpartij aanspreken.

Deze aansprakelijkheid geldt voor alle soorten hulppersonen. Dus zowel onderaannemers met eigen personeel als individuele zzp’ers vallen eronder.

Of de hulppersoon opzettelijk of per ongeluk handelt, doet er niet toe. De hoofdaannemer draagt altijd het risico voor fouten van ingeschakelde partijen.

Artikel 6:76 BW en het gebruik van hulppersonen

Artikel 6:76 van het Burgerlijk Wetboek regelt de aansprakelijkheid voor hulppersonen bij contractuele verhoudingen. De wet maakt geen onderscheid tussen verschillende typen hulppersonen.

De hoofdaannemer is aansprakelijk voor:

• Werknemers in eigen dienst
• Onderaannemers met eigen bedrijf
• Zzp’ers die werkzaamheden uitvoeren
• Andere ingeschakelde partijen

De wet spreekt over “hulp van andere personen”. Dat begrip is breed en omvat iedereen die bijdraagt aan het uitvoeren van contractuele verplichtingen.

Dit artikel geldt automatisch. Partijen kunnen deze aansprakelijkheid niet zomaar wegcontracteren in hun onderlinge overeenkomst.

Uitsluiting of beperking van aansprakelijkheid in algemene voorwaarden

Hoofdaannemers kunnen hun aansprakelijkheid voor hulppersonen niet volledig uitsluiten tegenover hun opdrachtgevers. Wel zijn er bepaalde beperkingen mogelijk via algemene voorwaarden.

Toegestane beperkingen:

• Maximumbedragen voor schadevergoeding
• Uitsluiting van gevolgschade onder voorwaarden
• Beperking tot directe materiële schade

De rechter kijkt kritisch naar aansprakelijkheidsbeperkingen. Clausules mogen niet onredelijk bezwarend zijn voor de opdrachtgever.

Algemene voorwaarden moeten duidelijk en begrijpelijk zijn. Onduidelijke bepalingen leggen rechters meestal uit in het nadeel van degene die ze opstelde.

Contracten tussen hoofdaannemers en onderaannemers kunnen vrijwaringsclausules bevatten. Zo kan de hoofdaannemer schade verhalen op de daadwerkelijke veroorzaker.

Buitencontractuele aansprakelijkheid en fouten van zzp’ers en onderaannemers

Buitencontractuele aansprakelijkheid komt om de hoek kijken als er geen directe contractuele band is tussen partijen. Denk aan schade die zzp’ers of onderaannemers bij derden veroorzaken.

Wat is buitencontractuele aansprakelijkheid?

Je krijgt met buitencontractuele aansprakelijkheid te maken als er geen overeenkomst is tussen de benadeelde en degene die de schade veroorzaakt. Dit draait om de onrechtmatige daad.

Contractuele aansprakelijkheid draait om afspraken. Buitencontractueel werkt het echt anders.

Een zelfstandig ondernemer die een aannemer inschakelt, heeft meestal geen direct contract met de opdrachtgever. Veroorzaakt deze zzp’er schade bij derden, dan komt buitencontractuele aansprakelijkheid om de hoek kijken.

Voorbeelden van buitencontractuele situaties:

• Schade aan eigendommen van buren
• Letsel aan voorbijgangers
• Beschadiging van voertuigen van derden

De wet kent verschillende vormen van aansprakelijkheid buiten contractuele relaties.

Toepassing van artikel 6:171 BW

Artikel 6:171 BW regelt wie aansprakelijk is als niet-ondergeschikten onrechtmatige daden begaan. Dit artikel geldt voor zzp’ers en onderaannemers die voor een opdrachtgever werken.

Volgens de wet is de opdrachtgever aansprakelijk voor schade die een niet-ondergeschikte veroorzaakt tijdens de uitvoering van zijn opdracht. Maar dit geldt alleen als de zzp’er zelf aansprakelijk is tegenover de benadeelde partij.

Voorwaarden voor aansprakelijkheid:

• De zzp’er of onderaannemer moet zelf aansprakelijk zijn
• De schade moet tijdens de opdracht ontstaan
• Er moet sprake zijn van een onrechtmatige daad

Veroorzaakt een zelfstandig ondernemer schade tijdens zijn werk, dan kan de opdrachtgever daarvoor mee opdraaien. Dit beschermt benadeelden als de echte veroorzaker bijvoorbeeld failliet is.

De opdrachtgever kan proberen de schade te verhalen op de zzp’er. Maar dat lukt alleen als ze daar duidelijke afspraken over hebben gemaakt.

Aansprakelijkheid bij onrechtmatige daad

Onrechtmatige daad vormt de basis van buitencontractuele aansprakelijkheid. Er gelden wel strikte voorwaarden voor aansprakelijkheid.

Vereisten voor onrechtmatige daad:

• Inbreuk op een recht van een ander
• Handelen in strijd met de wet
• Handelen in strijd met maatschappelijke zorgvuldigheid
• Toerekenbaar gedrag

De benadeelde kan zowel de zzp’er als de opdrachtgever aanspreken. Dat geeft extra zekerheid voor schadevergoeding.

Bij ondergeschikten gelden andere regels. Een zzp’er die werkt als een werknemer kan soms als ondergeschikte tellen. Dan is de opdrachtgever ineens veel sneller aansprakelijk.

Bescherming voor opdrachtgevers:

• Maak duidelijke contractuele afspraken
• Sluit goede verzekeringen af
• Laat zien dat zzp’ers echt zelfstandig zijn

Aansprakelijkheid voor schade aan de zzp’er of onderaannemer zelf

Loopt een zzp’er of onderaannemer letsel op tijdens het werk, dan rijst de vraag: wie draait op voor de schade? Dat hangt af van de contractuele relatie en of artikel 7:658 BW geldt.

Toepassing van artikel 7:658 BW op zzp’ers

Artikel 7:658 BW verplicht opdrachtgevers om te zorgen voor veilige arbeidsomstandigheden. Deze zorgplicht geldt niet alleen voor werknemers, maar soms ook voor zzp’ers.

Voorwaarden voor toepassing:

• De zzp’er werkt in opdracht van de opdrachtgever
• Er geldt een zorgplicht voor veilige omstandigheden
• De schade komt door het niet naleven van die zorgplicht

De rechter kijkt per geval of artikel 7:658 BW van toepassing is. De mate van toezicht en controle van de opdrachtgever speelt daarbij een grote rol.

In de bouw zie je dit vaak. Huur je als hoofdaannemer een zzp’er in en raakt die gewond door onveilige omstandigheden, dan kun je als hoofdaannemer aansprakelijk zijn.

Verschil tussen arbeidsovereenkomst en opdracht

Het verschil tussen een arbeidsovereenkomst en een opdracht bepaalt welke regels gelden bij letselschade.

Kenmerken arbeidsovereenkomst:

• Er is een gezagsverhouding
• Artikel 7:658 BW geldt volledig
• De werknemer is sterk beschermd

Kenmerken overeenkomst van opdracht:

• Zelfstandige uitvoering van werk
• Artikel 7:658 BW geldt beperkt
• Eigen verantwoordelijkheid voor veiligheid

Rechters kijken naar de praktijk, niet alleen naar het papier. Werkt een zzp’er feitelijk als werknemer, dan kunnen werknemersregels alsnog gelden.

Draagt iemand bedrijfskleding of gebruikt hij gereedschap van de opdrachtgever, dan telt dat mee bij de beoordeling van de aansprakelijkheid.

Hoofdaannemer en onderaannemer: wie is aansprakelijk?

Bij bouwprojecten met meerdere partijen ontstaat al snel onduidelijkheid over wie aansprakelijk is voor schade aan een zzp’er of onderaannemer.

Hoofdaannemer aansprakelijkheid:

• Zorgplicht voor veilige omstandigheden op de bouwplaats
• Coördineert de werkzaamheden
• Houdt toezicht op veiligheidsregels

Onderaannemer aansprakelijkheid:

• Zorgplicht voor eigen mensen en ingehuurde zzp’ers
• Verantwoordelijk voor het eigen werkgebied

In de praktijk wijzen aannemers vaak naar elkaar bij ongevallen. Voor de gewonde zzp’er levert dat soms een eindeloze procedure op.

De rechter kijkt naar de feiten en bepaalt wie aansprakelijk is. Beide partijen kunnen samen verantwoordelijk zijn. Goede verzekeringen en duidelijke contracten zijn dus geen overbodige luxe.

Praktische invulling van aansprakelijkheid en het voorkomen van claims

Bedrijven kunnen hun aansprakelijkheidsrisico’s flink beperken door de juridische en financiële gevolgen te snappen en slimme preventieve maatregelen te nemen. Heldere contracten en sterke vrijwaringsclausules zijn de basis van goed risicobeheer.

Juridische en financiële gevolgen bij schade

Aansprakelijkheidsclaims kunnen bedrijven financieel flink raken. Schadevergoeding gaat verder dan alleen de directe schade; ook gevolgschade en proceskosten tellen mee.

Laat een onderaannemer per ongeluk een waterleiding knappen, dan kunnen de claims al snel in de duizenden euro’s lopen. De hoofdaannemer blijft aansprakelijk tegenover derden, zelfs als de fout bij de onderaannemer ligt.

Directe kosten:

• Herstel van beschadigde eigendommen
• Medische kosten bij letsel
• Kosten voor advocaten en procedures

Indirecte kosten:

• Bedrijfsuitval bij de benadeelde
• Reputatieschade
• Hogere verzekeringspremies

Zonder een goede verzekering kunnen deze kosten een bedrijf flink in de problemen brengen. Een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering dekt schade door het bedrijf, producten of medewerkers.

Duidelijke contracten en afspraken met zzp’ers en onderaannemers

Contracten zijn je eerste verdedigingslinie tegen aansprakelijkheidsproblemen. Door duidelijke afspraken te maken over wie waarvoor verantwoordelijk is, voorkom je veel gezeur achteraf.

Essentiële contractelementen:

• Omschrijving van werkzaamheden en kwaliteitseisen
• Aansprakelijkheidsverdeling bij verschillende soorten schade
• Verzekeringsvereisten voor de onderaannemer
• Meldingsprocedures bij incidenten

De onderaannemer moet zich echt committeren aan het vergoeden van schade die hij veroorzaakt. Dit geldt trouwens alleen tussen opdrachtgever en onderaannemer.

Check altijd of de onderaannemer voldoende verzekerd is. Een WAV-verzekering is het absolute minimum, maar meestal heb je meer dekking nodig.

Leg specifieke werkvoorschriften vast in het contract. Hoe duidelijker je afspreekt wat er moet gebeuren, hoe minder ruimte er later is voor onduidelijkheden.

Gebruik van algemene voorwaarden en vrijwaringsclausules

Algemene voorwaarden geven standaard bescherming tegen veel aansprakelijkheidsrisico’s. Zorg dat deze voorwaarden juridisch kloppen en dat iedereen ze kent.

Effectieve vrijwaringsclausules:

• Dekken zowel directe als indirecte schade
• Gelden voor alle medewerkers van de onderaannemer
• Omvatten ook schade aan derden

Een vrijwaringsclausule verplicht de onderaannemer om de opdrachtgever schadeloos te stellen. De onderaannemer betaalt dan alle kosten die ontstaan door zijn fouten.

Let erop: sommige aansprakelijkheidsuitsluitingen werken niet richting derden. Artikel 6:171 BW is dwingend recht – dus derden kunnen eigenlijk altijd de hoofdaannemer aanspreken.

Belangrijke aandachtspunten:

• Voorwaarden moeten vooraf bekend zijn gemaakt
• Clausules mogen niet onredelijk bezwarend zijn
• Specifieke risico’s vragen soms om maatwerk

Houd algemene voorwaarden actueel en laat ze regelmatig checken door juridische experts. Je weet maar nooit wanneer het ineens nodig is.

Rol van verzekeringen bij aansprakelijkheid voor schade

Verzekeringen zijn een belangrijke extra laag bescherming als hoofdaannemers aansprakelijk worden gesteld voor schade door onderaannemers of zzp’ers. Met de juiste dekking voorkom je dat schadeclaims je financieel de das omdoen.

Bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering en beroepsaansprakelijkheidsverzekering

Een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering dekt schade die ontstaat tijdens de uitvoering van bedrijfsactiviteiten. Je bent dan beschermd tegen claims van derden voor lichamelijke schade of materiële schade.

Deze verzekering geldt vaak ook voor schade door ingehuurde zzp’ers, afhankelijk van de polis en of de zzp’er als hulppersoon wordt gezien.

Een beroepsaansprakelijkheidsverzekering is vooral belangrijk voor mensen in adviserende beroepen of technische specialisten. Die dekt fouten in de beroepsuitoefening.

Beide verzekeringen vullen elkaar aan. De ene dekt algemene bedrijfsrisico’s, de andere professionele missers.

Welke schade wordt wel en niet gedekt?

Wel gedekte schade:

• Lichamelijke schade aan derden
• Materiële schade aan eigendommen van anderen
• Zuivere vermogensschade (soms, hangt van de polis af)
• Juridische kosten voor verdediging

Niet gedekte schade:

• Opzettelijke schade
• Schade aan eigen spullen
• Contractuele boetes en vertragingsschade
• Schade tussen werknemers onderling

De dekking hangt sterk af van de polisvoorwaarden. Sommige verzekeraars sluiten schade door onderaannemers uit of beperken juist die dekking.

Lees de polis dus echt goed door. Vooral de definities van “hulppersonen” en “derden” kunnen bepalend zijn voor vergoeding.

Belang van verzekering voor hoofd- en onderaannemer én zzp’ers

Voor hoofdaannemers biedt een verzekering bescherming tegen dubbele aansprakelijkheid. Je kunt aansprakelijk worden gesteld voor fouten van onderaannemers, ook als zij zelf verzekerd zijn.

Met een goede bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering hoef je niet je eigen middelen aan te spreken bij schade. De verzekeraar regelt de vergoeding.

Onderaannemers en zzp’ers moeten zelf ook verzekerd zijn, want zij blijven primair aansprakelijk. Hun verzekering dekt directe claims tegen hen.

Hoofdaannemers eisen vaak dat onderaannemers bepaalde verzekeringen hebben. Dit beschermt beide partijen en voorkomt eindeloze discussies bij schade.

Het is slim om wederzijdse vrijwaringen af te spreken. Zo kan de onderaannemer de hoofdaannemer vrijwaren voor claims die uit zijn werk voortkomen.

Veelgestelde Vragen

Aannemers hebben wettelijke verplichtingen als hun onderaannemers of zzp’ers schade veroorzaken. Contractuele afspraken, verzekeringen en regresrecht spelen een grote rol bij het beheersen van die risico’s.

Wat zijn de wettelijke verplichtingen voor aannemers bij schade veroorzaakt door hun onderaannemers?

De wet maakt aannemers aansprakelijk voor fouten van hun hulppersonen tijdens het werk. Dit geldt voor zowel contractuele als buitencontractuele aansprakelijkheid.

Bij contractuele aansprakelijkheid moet de hoofdaannemer opdraaien voor tekortkomingen van onderaannemers richting de opdrachtgever. De aannemer wordt dan behandeld alsof hij zelf de fout heeft gemaakt.

Voor buitencontractuele aansprakelijkheid is er een verschil tussen ondergeschikten en niet-ondergeschikten. Gaat het om niet-ondergeschikten, dan is de opdrachtgever automatisch mede-aansprakelijk als er schade ontstaat tijdens de opdracht.

Hoe wordt aansprakelijkheid geregeld in contracten tussen hoofdaannemers en onderaannemers of zzp’ers?

Contracten tussen hoofdaannemers en onderaannemers moeten echt duidelijke afspraken bevatten over aansprakelijkheid en schadevergoeding. Zo weet iedereen wie waarvoor opdraait.

De hoofdaannemer kan zijn aansprakelijkheid richting de opdrachtgever niet uitsluiten, maar kan wel afspraken maken over verhaal op de onderaannemer. Dat scheelt een hoop discussie achteraf.

Laat alle overeenkomsten altijd door een professional opstellen of controleren. Dat beschermt beide partijen tegen vaagheid en onduidelijkheid.

Op welke wijze kan een hoofdaannemer zich indekken tegen risico’s van schade door onderaannemers?

Hoofdaannemers kunnen contractueel afspreken hoe schadevergoeding en verhaal geregeld zijn. Maak die afspraken zo specifiek mogelijk over bedragen, procedures en verantwoordelijkheden.

Check de verzekeringen van onderaannemers goed. Eis dat ze voldoende dekking hebben voor hun werkzaamheden.

Werk je met zzp’ers? Zorg ervoor dat duidelijk is dat zij niet als werknemers optreden. Anders loop je het risico dat je als hoofdaannemer volledig aansprakelijk wordt gesteld zonder dat je kunt terugvallen op de zzp’er.

Welke soorten verzekeringen dienen overwogen te worden in het kader van schade door onderaannemers of zzp’ers?

Aansprakelijkheidsverzekeringen dekken schade die onderaannemers aan derden veroorzaken tijdens hun werk. Zo’n verzekering is eigenlijk onmisbaar voor iedereen die meedoet.

Hoofdaannemers moeten hun eigen verzekeringsdekking aanpassen aan de risico’s van het werken met onderaannemers. Soms betekent dat simpelweg hogere dekkingen afsluiten.

Onderaannemers en zzp’ers moeten een goede beroepsaansprakelijkheidsverzekering hebben. De hoofdaannemer kan dit zelfs eisen in het contract.

Wat zijn de gevolgen van de Wet Ketenaansprakelijkheid (WKA) voor schade veroorzaakt door onderaannemers?

De WKA maakt hoofdaannemers aansprakelijk voor bepaalde verplichtingen van hun onderaannemers richting werknemers. Het gaat dan vooral om loon en sociale premies.

Bij schade door onderaannemers kan de WKA invloed hebben op de verdeling van aansprakelijkheid. Hoofdaannemers moeten checken of onderaannemers hun verplichtingen nakomen.

De wet versterkt de positie van werknemers van onderaannemers. Zij kunnen bij problemen direct naar de hoofdaannemer stappen.

Hoe werkt regresrecht bij schadeclaims in geval van fouten gemaakt door onderaannemers of zzp’ers?

Regresrecht geeft hoofdaannemers de mogelijkheid om uitgekeerde schade terug te vorderen bij degene die de fout echt heeft gemaakt. Je moet dit recht wel contractueel vastleggen, anders sta je met lege handen.

Als een zzp’er als ondergeschikte werkt, kan de hoofdaannemer geen regresrecht toepassen. In dat geval draait de hoofdaannemer dus zelf op voor de schade, hoe zuur dat ook klinkt.

Wil je regresrecht uitoefenen? Dan moet je aantonen wie de fout maakte en wat de schade precies is. Zorg dus dat je de werkzaamheden en afspraken altijd goed documenteert, ook al voelt dat soms wat overdreven.