Een restaurant starten brengt flink wat juridische uitdagingen met zich mee. Ondernemers onderschatten dat vaak. Van vergunningen tot voedselveiligheid – er zijn tientallen wetten en regels waar je als horecaondernemer aan moet denken voordat je open kunt.
De juridische vereisten voor een restaurant omvatten verplichte bedrijfsinschrijving, exploitatievergunningen, alcoholwetvergunningen, HACCP-voedselveiligheidsplannen en andere wettelijke eisen die per gemeente kunnen verschillen.
Veel starters maken kostbare fouten door deze juridische aspecten over het hoofd te zien.
Van de juiste bedrijfsstructuur tot muziekrechten – je krijgt hier een overzicht van wat je echt moet regelen voordat je het eerste gerecht serveert.
Verplichte inschrijving en juridische structuur
Wil je een restaurant beginnen? Dan moet je je inschrijven bij de Kamer van Koophandel en een rechtsvorm kiezen.
Deze stappen zijn verplicht voordat je open mag.
Kamer van Koophandel registratie
Elke ondernemer die een restaurant start, schrijft zich in bij het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Dat is wettelijk verplicht.
Je moet je uiterlijk één week na de start van het bedrijf inschrijven. Ben je te laat, dan riskeer je een boete.
Voor de inschrijving heb je een paar dingen nodig:
- Geldig identiteitsbewijs
- Bewijs van adres bedrijfslocatie
- Gekozen bedrijfsnaam
- Omschrijving van bedrijfsactiviteiten
De inschrijving kost ongeveer €50. Na inschrijving ontvang je een KvK-nummer en BTW-nummer.
Kiezen van de rechtsvorm
Je kiest een rechtsvorm die past bij jouw situatie. Die keuze bepaalt je aansprakelijkheid en belastingverplichtingen.
Eenmanszaak is de simpelste optie. Je bent dan persoonlijk aansprakelijk voor alle schulden. Dus ja, privébezit kan gebruikt worden om bedrijfsschulden te betalen.
Vennootschap onder Firma (VOF) is handig voor partners. Beide partners zijn volledig aansprakelijk voor alle schulden.
Besloten Vennootschap (BV) beschermt je privévermogen. Aansprakelijkheid blijft beperkt tot het bedrijfskapitaal. Een BV oprichten is duurder, maar biedt meer zekerheid.
De keuze hangt af van risico, aantal eigenaren en hoeveel flexibiliteit je wilt.
Vergunningen en wettelijke eisen
Voor het openen van een restaurant heb je verschillende vergunningen nodig, waaronder een exploitatievergunning.
Het bestemmingsplan en omgevingsplan bepalen of horeca mag op de gewenste locatie.
Vergunningcheck uitvoeren
Een vergunningcheck laat zien welke vergunningen je nodig hebt voor jouw locatie en type restaurant. Zo voorkom je verrassingen tijdens het aanvragen.
Elke gemeente stelt andere eisen. Een restaurant in een woonwijk krijgt andere regels dan eentje in een winkelgebied.
Belangrijke punten bij de vergunningcheck:
- Type horecagelegenheid bepalen
- Locatie-specifieke eisen controleren
- Openingstijden en capaciteit vaststellen
De vergunningcheck geeft je een idee van de benodigde tijd en kosten. Sommige vergunningen duren maanden om te krijgen.
Doe deze check vroeg in het proces. Het zou zonde zijn als je te laat ontdekt wat je allemaal nog moet regelen.
Exploitatievergunning aanvragen
De exploitatievergunning is verplicht voor iedere horecaonderneming. Zonder deze vergunning mag je simpelweg niet open.
De aanvraag bevat info over jou als ondernemer, het pand en hoe je het bedrijf wilt runnen. De gemeente beoordeelt of je geschikt bent om een horecabedrijf te leiden.
Vereisten voor de exploitatievergunning:
- Uittreksel Basis Registratie Personen (BRP)
- Verklaring omtrent gedrag (VOG)
- Plattegrond van het pand
- Bedrijfsplan
De doorlooptijd is meestal 8 tot 12 weken. Bij simpele aanvragen kan het soms sneller.
De kosten verschillen per gemeente, meestal tussen €200 en €800. In grotere steden betaal je vaak meer.
Omgevingsplan en bestemmingsplan controleren
Het bestemmingsplan bepaalt welke activiteiten zijn toegestaan op een locatie. Horeca mag niet overal, helaas.
De Omgevingswet vervangt sinds 2022 oude wetten. Het omgevingsplan geeft duidelijkheid over wat wel en niet mag.
Te controleren aspecten:
- Horecafunctie toegestaan
- Maximale capaciteit
- Geluidsnormen
- Parkeerverplichtingen
Een locatie met bestemming ‘wonen’ staat meestal geen horeca toe. Gemengde bestemmingen bieden meer ruimte voor restaurants.
Twijfel je over het bestemmingsplan? Vraag dan advies aan een specialist. Een foutje hierin kan je vergunning in gevaar brengen.
Het omgevingsplan bevat ook regels over geluid, geur en verkeer. Die dingen beïnvloeden wat je met je restaurant mag doen.
Alcoholwetgeving en sociale hygiëne
Wil je alcohol schenken? Dan moet je een alcoholvergunning aanvragen bij de gemeente. Ook moet minstens één leidinggevende een diploma Sociale Hygiëne hebben.
Deze regels gelden voor alle horecazaken die alcohol serveren.
Alcoholwet en benodigde vergunningen
De Alcoholwet verplicht je om een vergunning te regelen voordat je alcohol mag schenken. Dit geldt voor restaurants, cafés en bars.
Twee hoofdtypen vergunningen zijn er:
- Commerciële horeca: Restaurants, cafés en hotels die zwakke en sterke alcohol mogen verkopen
- Paracommerciële instellingen: Sportverenigingen en culturele instellingen met beperkte schenktijden
De gemeente voert altijd een Bibob-toets uit om te checken of je betrouwbaar bent als ondernemer. Dat kan de procedure soms vertragen.
Leidinggevenden moeten voldoen aan zedelijkheidseisen:
- Geen onvoorwaardelijke vrijheidsstraf van meer dan zes maanden in de laatste vijf jaar
- Maximaal één veroordeling voor rijden onder invloed met boete van €500 of meer in vijf jaar
- Geen slecht levensgedrag volgens gemeentelijke beoordeling
Diploma Sociale Hygiëne
Elk restaurant moet minstens één leidinggevende hebben met een diploma Sociale Hygiëne. Die persoon moet aanwezig zijn wanneer er alcohol wordt geschonken.
De leidinggevende moet minimaal 21 jaar oud zijn. Barmedewerkers onder de 18 mogen wel verkopen, maar niet drinken.
Het diploma wordt ook wel Verklaring Vakbekwaamheid genoemd. Zonder deze kwalificatie mag niemand als leidinggevende werken in een horecazaak die alcohol serveert.
Deze eis geldt voor alle horecabedrijven in Nederland. De gemeente controleert bij de vergunningaanvraag of je aan deze voorwaarde voldoet.
Voedselveiligheid en HACCP-regels
Elk restaurant werkt volgens HACCP-regels om voedsel veilig te houden. Je moet je ook registreren bij de NVWA voor controles.
HACCP verplichtingen
Restaurant eigenaren hebben twee manieren om aan HACCP-regels te voldoen. Ze kunnen een goedgekeurde hygiënecode gebruiken of zelf een HACCP-plan maken.
Een hygiënecode is eigenlijk een kant-en-klaar plan voor veilig werken met voedsel. De hygiënecode voor horeca kost €110 exclusief btw bij Koninklijke Horeca Nederland.
KHN-leden betalen trouwens €40 exclusief btw. Dat scheelt nogal wat.
Het zelfgemaakte HACCP-plan draait om zeven basisprincipes:
- Beschrijf het productieproces en mogelijke gevaren.
- Bepaal risico’s en probeer ze kleiner te maken.
- Leg per stap vast hoe je veilig werkt.
- Plan controles van het proces.
- Gebruik registratielijsten voor temperaturen en schoonmaak.
Restauranthouders houden registratielijsten bij. Denk aan temperaturen van koelkasten en schoonmaakdata van apparaten.
Registratie bij NVWA
Restaurants moeten zich registreren bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Dit staat los van de KVK-inschrijving.
De NVWA controleert restaurants met onaangekondigde bezoeken. Medewerkers checken de registratielijsten en andere HACCP-documenten.
Bij goede naleving komt de NVWA minder vaak langs. Wie zich niet aan de regels houdt, krijgt een waarschuwing of boete.
Een HACCP-certificaat of cursus is trouwens niet verplicht. Je hoeft dus geen officieel papiertje te halen om een restaurant te runnen.
Muziekrechten en intellectueel eigendom
Restauranthouders betalen muzieklicenties als ze muziek afspelen in hun zaak. Ook de handelsnaam van het restaurant vraagt om juridische bescherming tegen namaak en misbruik.
Auteursrechten op muziek
Speel je muziek af in je restaurant? Dan moet je muziekrechten betalen aan de rechthebbenden.
Dit geldt voor achtergrondmuziek, live optredens en muziek tijdens evenementen. Je komt er dus niet onderuit.
Er zijn twee belangrijke muziekrechten. Het auteursrecht beschermt de compositie en teksten van muziek.
Het naburige recht beschermt de uitvoering en opname van die muziek. Je hebt dus meestal met beide te maken.
Restaurants vragen licenties aan bij organisaties als Buma/Stemra. Die regelen de rechten namens muzikanten en componisten.
De kosten hangen af van de oppervlakte, het aantal gasten en hoe je muziek gebruikt. Niet iedereen betaalt dus hetzelfde.
Belangrijke muzieklicenties:
- Achtergrondmuziek in het restaurant
- Live muziek en optredens
- Muziek tijdens feesten en evenementen
- Muziek op terrassen
Geen licentie? Dan riskeer je een boete. Rechthebbenden kunnen ook schadevergoeding eisen.
Bescherming van de handelsnaam
Wil je je restaurantnaam echt beschermen? Registreer ‘m dan als merk. Alleen inschrijven bij de Kamer van Koophandel is niet genoeg.
Zonder merkregistratie kun je per ongeluk merkinbreuk plegen op bestaande rechten. Dat kan flink wat juridische ellende opleveren.
Met een geregistreerd merk heb je exclusieve rechten. Alleen jij mag die naam gebruiken voor restaurantdiensten in het registratiegebied.
Voordelen van merkregistratie:
- Juridische bescherming tegen namaak
- Voorkoming van klantverwarring
- Opbouw van merkherkenning
- Bescherming van zakelijke belangen
Het registratieproces is niet altijd simpel. Een gespecialiseerde advocaat of merkengemachtigde kan helpen bij de aanvraag en inschatting van je kansen.
Check ook of je gekozen naam geen inbreuk maakt op bestaande merken. Een onderzoek vooraf voorkomt dure problemen achteraf.
Overige juridische aandachtspunten
Naast vergunningen en voedselveiligheid moet een restauranteigenaar letten op aansprakelijkheid, milieuwetgeving en arbeidsrecht. Als je dat niet goed regelt, kun je flink in de problemen komen.
Aansprakelijkheid en verzekeringen
De restauranthouder is verantwoordelijk voor schade die ontstaat in het bedrijf. Dit geldt voor ongelukken met gasten, personeel en leveranciers.
Bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering is eigenlijk onmisbaar. Deze verzekering dekt schade die derden oplopen door de bedrijfsactiviteiten.
Denk aan een gast die uitglijdt over een natte vloer. Of voedselvergiftiging, dat wil je echt niet meemaken.
Een bedrijfsinboedelverzekering beschermt tegen schade aan apparatuur en inventaris. Zeker voor restaurants met dure keukens en inrichting is dit handig.
Rechtsbijstandverzekering helpt bij conflicten met leveranciers, personeel of gasten. Advocaten zijn nu eenmaal duur.
Bezorg je maaltijden? Dan heb je een transportverzekering nodig. Bezorgers moeten ook een geldige aansprakelijkheidsverzekering hebben voor hun voertuig.
Milieuregels en duurzaamheid
Restaurants moeten zich aan verschillende milieuregels houden. Afvalscheiding is verplicht voor bedrijven.
Organisch afval, karton en ander afval moet je apart verzamelen. Het klinkt misschien als gedoe, maar het is verplicht.
Frituurvet mag niet via de afvoer weg. Je moet een contract hebben met een erkende inzamelaar voor afgewerkte oliën en vetten.
De Wet milieubeheer stelt eisen aan geluidshinder. Vooral bij terrassen en laat open blijven moet je opletten op de geluidsnormen.
Energiebesparingsplicht geldt voor bedrijfspanden. Je moet maatregelen nemen als de terugverdientijd korter is dan vijf jaar.
Voor restaurants met terrasverwarming zijn er aparte regels. Gasstralers mag je alleen onder bepaalde voorwaarden gebruiken.
Arbeidsrecht en personeelszaken
Neem je personeel aan? Dan moet je rekening houden met allerlei arbeidsregels.
Arbeidscontracten moeten binnen een maand na indiensttreding op papier staan. Vergeet dat niet.
Minimum loonregels gelden voor iedereen. Jongeren onder de 21 krijgen een lager minimumloon, afhankelijk van hun leeftijd.
Werktijdenwet stelt grenzen aan werk- en rusttijden. Personeel mag maximaal 12 uur per dag werken en moet minimaal 11 uur rust hebben tussen werkdagen.
Voor minderjarig personeel gelden extra regels. Jongeren onder 16 mogen niet werken waar alcohol wordt geschonken.
Stagiairs van 14 en 15 jaar zijn een uitzondering. Die mogen wel aan de slag in bepaalde gevallen.
Buitenlandse werknemers uit niet-EU landen hebben vaak een tewerkstellingsvergunning nodig van UWV. Voor EU-burgers geldt dit niet.
Wil je iemand ontslaan? Volg dan de juiste procedure. Voor vaste contracten heb je meestal een ontslagvergunning van UWV nodig.
Veelgestelde vragen
Het starten van een restaurant brengt flink wat juridische verplichtingen met zich mee. Van vergunningen tot hygiënenormen en van auteursrechten tot arbeidscontracten—je moet aan allerlei wettelijke eisen voldoen.
Welke vergunningen heb ik nodig om een restaurant te starten?
Voor het starten van een restaurant heb je verschillende vergunningen nodig. De exploitatievergunning is verplicht voor alle horecaondernemingen.
Elke gemeente hanteert eigen eisen voor deze vergunning. Je moet de aanvraag bij de lokale gemeente indienen.
Wil je alcohol schenken? Dan heb je een aparte ontheffing Alcoholwet nodig. Zonder die ontheffing mag je geen alcohol serveren.
Op sommige locaties heb je ook een milieuvergunning nodig. Dit geldt vooral in woonwijken of bij gevoelige plekken.
Aan welke hygiënenormen moet mijn restaurant voldoen volgens de Nederlandse wetgeving?
Nederlandse restaurants moeten voldoen aan de HACCP-normen (Hazard Analysis Critical Control Points). Deze regels zijn er om voedselveiligheid te waarborgen.
Je stelt een HACCP-plan op en voert dat uit. In het plan beschrijf je alle stappen voor voedselveiligheid.
Personeel moet training krijgen over hygiëne en voedselveiligheid. Die training moet je regelmatig herhalen.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert op naleving van deze regels. Bij overtredingen kun je een boete krijgen.
Hoe zit het met auteursrechten op het gebied van muziek in mijn restaurant?
Als je muziek wilt afspelen in je restaurant, moet je auteursrechten betalen. Buma/Stemra regelt dit in Nederland.
Je vraagt bij Buma/Stemra een licentie aan voor achtergrondmuziek. Hoeveel je betaalt, hangt af van hoe groot je zaak is.
Ook live muziek valt onder auteursrechten. Bands of muzikanten inhuren? Dan heb je meestal een aparte licentie nodig.
Speel je muziek zonder licentie af, dan kun je een flinke boete krijgen. Die boetes kunnen soms oplopen tot duizenden euro’s—niet iets waar je op zit te wachten.
Wat zijn de regels voor arbeidscontracten in de horeca?
Arbeidscontracten in de horeca moeten voldoen aan de Nederlandse arbeidswet. De CAO Horeca en Catering noemt extra regels voor deze branche.
Je moet je personeel minstens het wettelijke minimumloon betalen. Jongeren vallen onder lagere tarieven, afhankelijk van hun leeftijd.
Werktijden mogen niet langer zijn dan 12 uur per dag. Na een werkdag geldt er minimaal 11 uur rust.
Flexibele contracten mag je aanbieden, maar daar zitten grenzen aan. Na drie tijdelijke contracten krijgt iemand automatisch een vast contract.
Welke verzekeringen zijn verplicht voor het openen van een restaurant?
Een WA-verzekering (Wettelijke Aansprakelijkheid) is verplicht als je een restaurant runt. Deze verzekering dekt schade aan klanten en andere mensen.
Heb je personeel, dan moet je een arbeidsongevallenverzekering afsluiten. Vaak valt die onder de WA-verzekering, maar check dat voor de zekerheid even.
Een brandverzekering is officieel niet verplicht, maar wél heel verstandig. Door al dat koken is het risico op brand gewoon groter.
Veel verhuurders willen dat je ook een inboedelverzekering hebt. Zo’n verzekering dekt schade aan je spullen en meubels—best handig als er iets misgaat.
Hoe moet ik de voedselveiligheid in mijn restaurant waarborgen conform de HACCP-normen?
HACCP-normen vragen van je dat je alle kritische controlepunten in het voedselproces herkent. Je moet die punten ook goed in de gaten houden.
Temperatuurcontrole is gewoon onmisbaar bij het bewaren en bereiden van voedsel. Zorg dat je koelkasten altijd onder de 4 graden houdt.
Vriezers? Die moeten echt onder de -18 graden blijven.
Je personeel moet hun handen wassen volgens duidelijke procedures. Ook moet hun werkkleding schoon zijn en regelmatig verschoond worden.
Houd registraties bij van temperaturen en schoonmaakactiviteiten. Zorg dat deze documentatie klaar ligt voor NVWA-controles.
