Wat voor werk u ook doet, in Nederland geldt het uitgangspunt dat eenieder veilig en gezond moet kunnen werken. De visie achter dit uitgangspunt is dat het werk niet mag leiden tot lichamelijke dan wel geestelijke ziekte en helemaal niet tot dood als gevolg. Dit uitgangspunt wordt in de praktijk gewaarborgd door de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). Deze wet is daarom gericht op het bevorderen van goede arbeidsomstandigheden en het voorkomen van ziekte en arbeidsongeschiktheid van werknemers. Bent u een werkgever? Dan ligt de zorg voor een gezonde en veilige werkomgeving volgens de Arbowet in beginsel bij u. Binnen uw onderneming dient niet alleen voldoende kennis van gezond en veilig werken aanwezig te zijn, maar dienen ook de richtlijnen van de Arbowet te worden gevolgd om onnodig gevaar voor werknemers te voorkomen. Bent u een werknemer? In dat geval wordt in het kader van de gezonde en veilige werkomgeving ook het een en ander van u verwacht.
Verplichtingen werknemer
Volgens de Arbowet is de werkgever uiteindelijk samen met zijn werknemer verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden. Ook als werknemer dient u daarom bij te dragen aan het tot stand komen van een gezonde en veilige werkplek. Meer concreet bent u als werknemer, gelet op de Arbowet, verplicht:
- de arbeidsmiddelen en gevaarlijke stoffen op een juiste wijze te gebruiken;
- de beveiligingen op arbeidsmiddelen niet te veranderen en/of weg te halen;
- de door de werkgever beschikbaar gestelde persoonlijke beschermings-/hulpmiddelen op een juiste manier te gebruiken en op de daarvoor bestemde plaats op te bergen;
- mee te werken aan de georganiseerde voorlichting en instructie;
- de werkgever in te lichten over de opgemerkte gevaren voor de veiligheid en gezondheid in het bedrijf;
- de werkgever en andere deskundige personen (zoals preventiemedewerker) indien nodig bij te staan bij de uitvoering van hun verplichtingen.
Kortom dient u zich als werknemer verantwoord te gedragen. Dit doet u door op een veilige manier de arbeidsomstandigheden te benutten en op een veilige manier uw werkzaamheden te verrichten zodat u uzelf en anderen niet in gevaar brengt.
Verplichtingen werkgever
Om te kunnen voorzien in een gezonde en veilige werkomgeving dient u als werkgever een beleid te voeren dat gericht is op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden. De Arbowet geeft richting aan dit beleid en arbeidsomstandigheden die daaraan voldoen. Zo moet het arbobeleid in elk geval bestaan uit een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Daarin dient u als werkgever schriftelijk te vermelden welke risico’s het werk met zich meebrengt voor uw werknemers, hoe deze risico’s voor veiligheid en gezondheid binnen uw onderneming worden aangepakt en welke risico’s in de vorm van arbeidsongevallen zich al eerder hebben voorgedaan. Een preventiemedewerker helpt u bij het opstellen van risico-inventarisatie en -evaluatie en geeft advies over een goed arbobeleid. Iedere onderneming dient ten minste één dergelijke preventiemedewerker aan te wijzen. Dit mag niet iemand zijn van buiten de onderneming. Heeft u 25 of minder werknemers in dienst? Dan mag u zelf als preventiemedewerker optreden.
Een van de risico’s waar iedere onderneming die werknemers in dienst heeft mee te maken kan krijgen, is ziekteverzuim. Volgens de Arbowet dient u als werkgever daarom over een ziekteverzuimbeleid te beschikken. Hoe gaat u als werkgever binnen uw onderneming met ziekteverzuim om als deze zich voordoet? Het antwoord op deze vraag dient u op een duidelijke, adequate wijze vast te leggen. Echter, om de kans op de verwezenlijking van een dergelijk risico te verkleinen, is het raadzaam om een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) binnen uw onderneming te laten verrichten. Bij een dergelijk onderzoek inventariseert de bedrijfsarts of u gezondheidsproblemen ondervindt door het werk. Het deelnemen aan dergelijk onderzoek is voor uw werknemer niet verplicht, maar kan wel heel nuttig zijn en bijdragen aan een gezonde en vitale kring van werknemers.
Daarnaast, om andere onvoorziene risico’s te voorkomen, dient u een bedrijfshulpverlener (BHV) aan te stellen. Een bedrijfshulpverlener is opgeleid om in geval van nood de werknemers en klanten in veiligheid te brengen en zal daarom bijdragen aan de veiligheid van uw onderneming. Welke en hoeveel personen u als BHV’er aanwijst, kunt u zelf bepalen. Dit geldt ook voor de manier waarop bedrijfshulpverlening zal plaatsvinden. Daarbij dient u echter wel rekening te houden met de grootte van uw onderneming.
Toezicht en naleving
Ondanks de geldende wet- en regelgeving doen zich in Nederland nog jaarlijks arbeidsongevallen voor die eenvoudig door de werkgever dan wel werknemer hadden kunnen worden voorkomen. Enkel het bestaan van de Arbowet blijkt niet altijd voldoende te zijn om het uitgangspunt dat eenieder veilig en gezond moet kunnen werken, te waarborgen. Daarom controleert de Inspectie SZW of werkgevers, maar ook of werknemers zich aan de regels voor gezond, veilig en eerlijk werk houden. De Inspectie kan volgens de Arbowet een onderzoek instellen wanneer een ongeval zich heeft voorgedaan of wanneer een ondernemingsraad of vakbond daarom vraagt. Daarbij heeft de Inspectie vergaande bevoegdheden en is de medewerking aan dit onderzoek verplicht. Constateert de Inspectie een overtreding van de Arbowet, dan kan het stil leggen van het werk, een hoge boete of een misdrijf/economisch delict opleveren. Om dergelijke vergaande maatregelen te voorkomen, is het voor u als werkgever, maar ook als werknemer raadzaam om aan alle verplichtingen van de Arbowet te voldoen.
Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog? Neem dan contact op met Law & More. Onze advocaten zijn deskundig op het gebied van arbeidsrecht en voorzien u graag van advies.
