Bij een strafrechtelijke procedure loopt er een rechtszaak tegen de verdachte door het Openbaar Ministerie (OM). Het OM wordt vertegenwoordigd door een officier van justitie. De strafrechtelijke procedure start meestal bij de politie waarna de officier van justitie overgaat tot het besluit om de verdachte te vervolgen of niet. Indien de officier van justitie overgaat tot het vervolgen van de verdachte dan komt de zaak terecht bij de rechter.
De strafbare feiten
De strafbare feiten zijn te vinden in onder meer het Wetboek van Strafrecht, de Wapenwet, de Opiumwet of de Wegenverkeerswet. Ingevolge het legaliteitsbeginsel mag niemand worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten dat geen voorafgegane wettelijke strafbepaling kent.
Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen overtredingen en misdrijven. Een misdrijf is een ernstiger vergrijp dan een overtreding. Bij een misdrijf kan gedacht worden aan mishandeling of moord. Enkele voorbeelden van een overtreding zijn openbare dronkenschap of vandalisme.
Het opsporingsonderzoek
Een strafzaak start vaak bij de politie. Dit kan naar aanleiding van een aangifte of een spoor van een strafbaar feit. Het opsporingsonderzoek wordt onder leiding van de officier van justitie gestart waarbij samen wordt gewerkt met de politie. De verdachte wordt gezocht en bewijs wordt verzameld. De bevindingen van het onderzoek komen in een proces-verbaal die aan de officier van justitie wordt toegezonden. Aan de hand van het proces-verbaal beoordeelt de officier van justitie de zaak. De officier van justitie beoordeelt ook of de verdachte vervolgd zal worden. Dit staat bekend als het opportuniteitsbeginsel, de officier van justitie beslist of wordt overgaan tot vervolging van een strafbaar feit.
Dagvaarding
De verdachte zal een dagvaarding ontvangen indien de officier van justitie overgaat tot vervolging. De dagvaarding omschrijft het strafbare feit waarvoor de verdachte wordt vervolgd. Daarnaast vermeldt de dagvaarding waar en wanneer de verdachte voor de rechter dient te verschijnen.
Behandeling door de rechter
Als verdachte ben je niet verplicht om de zitting bij te wonen. Besluit u te komen, dan zal de rechter u tijdens de zitting ondervragen. U bent echter niet verplicht tot het beantwoorden van zijn vragen. Dit heeft te maken met het nemo tenetur-beginsel: je bent niet verplicht om actief medewerking te verlenen aan je eigen veroordeling. Wanneer de rechter klaar is met de ondervraging van de verdachte, zal hij het woord geven aan de officier van justitie.
De officier van justitie geeft vervolgens een requisitoir. Daarin zet hij de feiten en bewijsstukken voor het strafbare feit uiteen. Vervolgens eindigt hij zijn requisitoir met zijn eis voor het strafbare feit.
Nadat de officier van justitie aan het woord is geweest, zal de advocaat van de verdachte zijn pleidooi houden. In het pleidooi reageert de advocaat op het requisitoir van de officier van justitie en behartigt de advocaat de belangen van de cliënt. Tot slot wordt aan de verdachte het woord gegeven.
De uitspraak van de rechter
Er bestaan verschillende beslissingen die de rechter kan nemen. Voor een bewezenverklaring dient een minimale hoeveelheid bewijsmateriaal beschikbaar te zijn om de verdachte te kunnen veroordelen. Of aan het bewijsminimum is voldaan vereist een beoordeling van het concrete geval en ligt in de handen van de rechter.
Allereerst kan de verdachte worden vrijgesproken door de rechter. In dit geval is volgens de rechter het strafbare feit niet bewezen of oordeelt de rechter dat het feit niet strafbaar is. Het kan echter ook zo zijn dat de rechter er niet van overtuigd is dat de strafbare gedraging door de verdachte is gepleegd.
Daarnaast kan de verdachte worden ontslagen van rechtsvervolging. Dit is bijvoorbeeld het geval bij zelfverdediging of bij een psychische stoornis van de verdachte. In deze gevallen vindt de rechter de verdachte niet strafbaar of is het feit waar de verdachte voor wordt vervolgd, niet strafbaar. Het strafproces kan hier eindigen, echter, de rechter kan bij ontslag van rechtsvervolging ook een maatregel opleggen. Hierbij kan gedacht worden aan tbs voor een verdachte met een psychische stoornis.
Verder kan de verdachte ook een straf opgelegd krijgen. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen drie hoofdstraffen, te weten: gevangenisstraf, een boete en taakstraf. Naast de oplegging van een straf kan de rechter ook een maatregel opleggen zoals betaling van schadevergoeding of tbs.
Een straf kan verschillende doelen dienen. Zo kan een straf dienen ter vergelding. Immers, wanneer een persoon een strafbare gedraging heeft gepleegd, kan hij daarmee niet wegkomen. Daarnaast verdient het slachtoffer, maar ook de samenleving, genoegdoening. Daarnaast heeft een straf tot doel om herhaling door de dader te voorkomen. Verder moet een straf een afschrikkende werking hebben. Het is van belang dat criminelen weten dat een strafbare gedraging niet ongestraft zal zijn. Tot slot wordt de samenleving beschermd door het straffen van de dader.
Heeft u te maken met een strafrechtelijke procedure? Aarzel dan niet om contact op te nemen met de advocaten van Law & More. Onze advocaten hebben veel ervaring. Zij voorzien u graag van advies en staan u graag bij in een gerechtelijke procedure.
