Je mening geven of kritiek uiten is in beginsel geen taboe. Dit heeft echter wel grenzen. Uitlatingen mogen niet onrechtmatig zijn. Of een uitlating onrechtmatig is, wordt beoordeeld per specifieke situatie. In dergelijke gevallen wordt er een belangenafweging gemaakt tussen het recht op uitingsvrijheid enerzijds en het recht op bescherming van de eer en goede naam anderzijds. Het beledigen van personen of ondernemers heeft altijd een negatieve lading. In sommige gevallen worden deze beledigingen als onrechtmatig beschouwd. In de praktijk wordt er vaak gesproken over twee vormen van beledigingen. Er kan sprake zijn van smaad en/of van laster. Bij zowel smaad als bij laster wordt het slachtoffer opzettelijk in een kwaad daglicht gezet. Wat smaad en laster precies inhouden, wordt in deze blog uitgelegd. Ook zal er stilgestaan worden bij de sancties die opgelegd kunnen worden jegens een persoon die zich schuldig heeft gemaakt aan smaad en/of laster.
Belediging
”Elke opzettelijke belediging die niet onder smaad of smaadschrift valt” wordt gekwalificeerd als een eenvoudige belediging. Een kenmerk van belediging is dat het een klachtdelict betreft. Dit houdt in dat de verdachte pas strafrechtelijk vervolgd kan worden wanneer het slachtoffer hiertegen aangifte heeft gedaan. Belediging wordt meestal uitsluitend gezien als iets wat niet netjes is, maar als u goed op de hoogte bent van uw rechten, dan kunt u er in sommige gevallen voor zorgen dat degene die u heeft beledigd, mogelijk vervolgd wordt. Het komt echter regelmatig voor dat het slachtoffer geen aangifte doet van belediging, omdat hij of zij meer nadelen kan ondervinden in verband met de publiciteit van de zaak.
Smaad
Wanneer sprake is van het opzettelijk aanranden van iemands eer of goede naam, met het doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, dan maakt diegene zich schuldig aan smaad. De wetgever bedoelt hiermee dat u strafbaar bent als u opzettelijke slechte dingen zegt over een individu, een groep of een organisatie, met het doel om dit in de publiciteit te brengen. Smaad kan zowel mondeling als schriftelijk plaatsvinden. Wanneer het schriftelijk plaatsvindt, wordt dat gekwalificeerd als een smaadschrift. De motieven voor een smaadschrift zijn vaak wraak of frustratie. Een voordeel voor het slachtoffer is dat de gepleegde smaad eenvoudiger te bewijzen is als het op schrift staat.
Laster
Van laster wordt gesproken als iemand opzettelijk zwart wordt gemaakt door middel van het doen van openbare uitingen, waarvan diegene weet of had moeten weten dat de uitingen niet op waarheid berusten. Laster kan dus gezien worden als het beschuldigen van iemand door middel van leugens.
Beschuldiging moet gebaseerd zijn op feiten
Een belangrijke vraag waar in de praktijk naar wordt gekeken, is of en zo ja in welke de mate de beschuldigingen steun vonden in feiten die ten tijde van de uitlatingen beschikbaar waren. De rechter kijkt dus terug naar de situatie zoals die was op het moment dat de betreffende uitlatingen werden gedaan. Wanneer bepaalde uitlatingen de rechter onrechtmatig overkomen, zal hij oordelen dat de persoon die de uitlating heeft gedaan aansprakelijk is voor de schade die daarvan het gevolg is. Het slachtoffer heeft in de meeste gevallen recht op een schadevergoeding. Ook kan het slachtoffer in geval van een onrechtmatige uitlating met behulp van een advocaat rectificatie eisen. Rectificatie houdt in dat een onrechtmatige publicatie of uitlating wordt hersteld. In een rectificatie staat kort gezegd dat een eerder bericht onjuist of ongefundeerd was.
Civielrechtelijke en strafrechtelijke rechtsgang
Wanneer sprake is van belediging, smaad of laster heeft het slachtoffer de mogelijkheid om zowel de civiele als de strafrechtelijke rechtsgang te doorlopen. Via het civielrecht kan het slachtoffer schadevergoeding of rectificatie vorderen. Nu smaad en laster ook strafbare feiten zijn, kan het slachtoffer ook aangifte doen en eisen dat de dader strafrechtelijk wordt vervolgd.
Belediging, smaad en laster: wat zijn de sancties?
Eenvoudige belediging kan strafbaar zijn. Een voorwaarde hiervoor is wel dat er aangifte gedaan moet zijn door het slachtoffer en het Openbaar Ministerie moet hebben besloten de verdachte te vervolgen. De maximumstraf die de rechter kan opleggen is drie maanden hechtenis of een geldboete van de tweede categorie (€ 4.100,-). De hoogte van de boete of (gevangenis)straf hangt af van de ernst van de belediging. Zo worden bijvoorbeeld discriminerende beledigingen zwaarder gestraft.
Ook is smaad strafbaar. Hierbij geldt weer dat er aangifte gedaan moet zijn door het slachtoffer en het Openbaar Ministerie moet hebben besloten om de verdachte te vervolgen. Bij smaad kan de rechter een maximale hechtenis van zes maanden of een geldboete van de derde categorie (€ 8.200,-) opleggen. Net als bij belediging wordt ook hier gekeken naar de ernst van het delict. Zo wordt bijvoorbeeld smaad tegen een ambtenaar zwaarder gestraft.
Bij laster zijn de straffen die opgelegd kunnen worden aanzienlijk zwaarder. Bij laster kan de rechter een maximale hechtenis van twee jaar of een geldboete van de vierde categorie (€ 20.500,-) opleggen. Bij laster kan er sprake zijn van een lasterlijke aanklacht. Dit houdt in dat er een valse aangifte is gedaan. Dergelijke aanklachten komen voornamelijk voor in situaties waarin iemand stelt aangerand of mishandeld te zijn, terwijl dit niet het geval is.
Poging tot smaad en/of laster
Een poging tot smaad en/of laster is ook strafbaar. Met ‘poging tot’ wordt bedoeld dat er geprobeerd is om smaad of laster te plegen tegen een ander. Een vereiste hierbij is dat er sprake moet zijn van een begin van uitvoering van het misdrijf.
Heeft u te maken met belediging, smaad of laster? En wilt u meer informatie over uw rechten? Aarzel dan niet om contact op te nemen met Law & More advocaten. Ook indien u zelf wordt vervolgd door het Openbaar Ministerie kunnen wij u helpen. Onze deskundige en gespecialiseerde advocaten op het gebied van strafrecht voorzien u graag van advies en staan u graag bij in een gerechtelijke procedure.
